9 Μαρτίου 2013

Μεθοδολογία του Δικαίου

Του Πέτρου Πούγγουρα

Η Μεθοδολογία Δικαίου είναι μάθημα του 8ου εξαμήνου και ανήκει στα υποχρεωτικής επιλογής του Τομέα Ιστορίας και Θεωρίας Δικαίου. Κύριο αντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η μέθοδος ερμηνείας και εφαρμογής των κανόνων δικαίου. Υπάρχει μία μέθοδος η οποία θα μας επιτρέψει να χαρακτηρίσουμε τη γνώση του δικαίου επιστημονική; Αυτό είναι το κεντρικό ερώτημα που μας απασχολεί.

Για να παρακολουθήσει κανείς δεν χρειάζονται γνώσεις άλλων μαθημάτων. Είναι πάντως προτιμότερο να επιλέξετε το μάθημα σε μεγαλύτερο έτος, ώστε να έχετε αποκτήσει επαρκείς νομικές παραστάσεις και να είστε σε θέση να κατανοήσετε στις πλήρεις διαστάσεις τους όσα λέγονται.

Διδάσκουν οι Επίκουροι Καθηγητές Φ. Βασιλόγιαννης και Β. Βουτσάκης. Ο πρώτος διδάσκει τη θεματική της ερμηνείας και ο δεύτερος της εφαρμογής του δικαίου. Έχουν ασχοληθεί σε βάθος με τα συγκεκριμένα ζητήματα και αυτό φαίνεται. Θα ακούσετε πράγματα τα οποία ίσως δεν έχετε ξανακούσει σε αυτή τη σχολή (ή τα ακούσατε στην Εισαγωγή στην Επιστήμη του Δικαίου αλλά στο α΄ εξάμηνο είναι σχεδόν αδύνατο να τα κατανοήσει κανείς στην πλήρη διάστασή τους).

Το μάθημα χωρίζεται σε δύο...

...μεγάλες θεματικές: α) ερμηνεία του δικαίου και β) εφαρμογή του δικαίου. Έχουν προηγηθεί κάποιες γενικές εισαγωγικές παρατηρήσεις. Όσον αφορά το τμήμα της ερμηνείας, αρχικά εξετάζεται η παραδοσιακή μέθοδος (γραμματική, ιστορική, συστηματική και τελολογική ερμηνεία) και καταδεικνύεται η ανεπάρκεια της. Τμήμα των παραδόσεων αφιερώνεται στη σχέση δικαίου και γλώσσας. Τέλος, προτείνεται μία μέθοδος ερμηνείας διαφορετική από την παραδοσιακή.

Αφού τελειώσει αυτή η ενότητα, ακολουθεί η εφαρμογή του δικαίου. Αναλύονται τα στάδια της εφαρμογής (έλεγχος της αλήθειας των πραγματικών περιστατικών, νομικός χαρακτηρισμός, επιλογή του εφαρμοστέου κανόνα δικαίου, υπαγωγή).  Στα τελευταία ένα-δύο μαθήματα έρχονται και οι δύο διδάσκοντες. Επιστρέφουν στο αρχικό ερώτημα και εξετάζουν σε ποιο βαθμό η απάντηση που επιχείρησαν να δώσουν κατά τη διάρκεια των παραδόσεων κρίνεται ικανοποιητική. Καταφέραμε να δείξουμε ότι η ερμηνεία και η εφαρμογή των κανόνων δικαίου δεν γίνεται με τρόπο τυχαίο αλλά ακολουθώντας μία συγκεκριμένη μεθοδολογική διεργασία;

Δίνονται προαιρετικές γραπτές εργασίες. Συνήθως ορίζεται μια ευρύτερη θεματική (πχ. Η ερμηνεία του δικαίου κατά τον Ronald Dworkin) και προτείνονται ενδεικτικά κάποια θέματα (πχ. κανόνες και αρχές δικαίου - υπάρχει μία και μόνο ορθή απάντηση; - ερμηνευτικός σκεπτικισμός). Αυτό σημαίνει ότι ο φοιτητής έχει τη δυνατότητα να διαμορφώσει ο ίδιος το θέμα της εργασίας του, στα πλαίσια της γενικής θεματικής και σε συνεννόηση με τους καθηγητές.

Τα προτεινόμενα συγγράμματα είναι τρία (Σταμάτη, Παπανικολάου, Σούρλα). Η δομή των παραδόσεων φαίνεται να βρίσκεται πιο κοντά στα βιβλία του Π. Σούρλα, ενώ και όσον αφορά το σκέλος των εξετάσεων είστε πλήρως καλυμμένοι αν επιλέξετε τα βιβλία του κ. Σούρλα. Η ύλη είναι μικρή, 130 σελίδες από το βιβλίο "Μια εισαγωγή στην επιστήμη του δικαίου" και 80 σελίδες από το βιβλίο "Θεμελιώδη ζητήματα της μεθοδολογίας του δικαίου".

Η εξέταση του μαθήματος είναι γραπτή. Στη δική μου χρονιά υπήρχαν δύο ομάδες θεμάτων με δύο ερωτήματα η καθεμία, ένα από κάθε βιβλίο του κ . Σούρλα. Έπρεπε να απαντηθεί η μία ομάδα. Δεν έχει τύχει να δω θέματα από άλλες χρονιές, αλλά το πιο πιθανό είναι πως ακολουθείται η ίδια πρακτική.

Η παρακολούθηση δεν είναι απαραίτητη για την επιτυχία στις εξετάσεις. Τα θέματα μπορούν να απαντηθούν εάν κάποιος έχει διαβάσει τα συγγράμματα.  Εντούτοις, επειδή το δεύτερο βιβλίο του κ. Σούρλα ασχολείται αρκετά με γλωσσικά ζητήματα, μια πρώτη επαφή με αυτά στις παραδόσεις βοηθάει αρκετά να διευκολύνετε το διάβασμά σας. Σημειώστε πάντως ότι για όποιον δεν θέλει απλώς να περάσει ένα μάθημα απ' τον Τομέα αλλά να μάθει κάτι, η παρακολούθηση προσφέρει πολλά. Πόσους καθηγητές σε αυτή τη σχολή ακούσατε να αμφισβητούν την παραδοσιακή διδασκαλία περί τεσσάρων ειδών ερμηνείας;

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου