28 Σεπτεμβρίου 2012

Σύντομη Σημείωση για τις Διακρίσεις των Ενστάσεων και τη Σχέση τους με το Δεδικασμένο

Του Γιώργου Κανδιάνου 

Ένσταση = Κανόνας δικαίου αντίθετος προς τον δικαιοπαραγωγικό (δηλαδή τον αγωγικό ισχυρισμό)

Διακρίσεις: 

1) Γνήσιες: Δεν λαμβάνονται αυτεπαγγέλτως υπόψιν – πρέπει να προταθούν 

2) Καταχρηστικές: Λαμβάνονται αυτεπαγγέλτως υπόψιν αν τα πραγματικά περιστατικά που τις θεμελιώνουν προκύπτουν απ’ τον φάκελο της δικογραφίας 

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ:

Α) Δικαιοκωλυτικές = «Πνίγουν» το δικαίωμα εν τη γενέσει του. Δεν το αφήνουν να γεννηθεί. (π.χ. εικονικότητα και γενικά όλοι οι λόγοι ακυρότητας των δικαιοπραξιών που...


...βρίσκονται στις γεν. αρχές ΑΚ) – ΑΥΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΕΣ

Β) Δικαιοανασταλτικές = Εμποδίζουν την άσκηση του δικαιώματος (π.χ. ΑΚ 374, ΑΚ 281 κατά πάγια νομολογία, παραγραφή, ένσταση επισχέσεως ΑΚ 325, ένσταση διζήσεως ΑΚ 855, ένσταση ΑΚ 1095) – ΑΥΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΓΝΗΣΙΕΣ ΚΑΙ Σ’ ΑΥΤΕΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΕ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΚΑΙ ΜΗ

Γ) Δικαιοκαταλυτικές = Καταλύουν το δικαίωμα εκ των υστέρων. Όλοι οι αποσβεστικοί λόγοι των ενοχών (π.χ. εξόφληση, άφεση χρέους, συμψηφισμός, κλπ.) – ΑΥΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΕΣ ΜΕ ΕΞΑΙΡΕΣΗ ΤΟΝ ΣΥΜΨΗΦΙΣΜΟ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΓΝΗΣΙΑ ΕΝΣΤΑΣΗ

ΓΝΗΣΙΕΣ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ – ΓΝΗΣΙΕΣ ΜΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ

Αυτοτελείς: Προβάλλονται μόνο κατ’ ένσταση (όχι και με αγωγή). Καλύπτονται απ’ το δεδικασμένο, προταθούν – δεν προταθούν

Μη αυτοτελείς: Προβάλλονται και κατ’ ένσταση (εννοείται) και με αγωγή. Καλύπτονται απ’ το δεδικασμένο αν προταθούν. Δεν καλύπτονται αν δεν προταθούν.

ΠΡΟΣΟΧΗ!

Για τον διαχωρισμό αυτό λαμβάνουμε υπόψιν τα εξής:
Μη αυτοτελής είναι μια ένσταση όταν αποτελεί μερική απόρροια ενός άλλου δικαιώματος και επιτρέπει σ’ αυτόν που την προβάλλει να αρνηθεί παροχή που του ζητείται (Ορφανίδης speaking). Για παράδειγμα, στην ένσταση επισχέσεως (ΑΚ 325) μπορεί να αρνηθεί την εκπλήρωση της παροχής ωσότου… κλπ κλπ. Με άλλα λόγια, οι μη αυτοτελείς ενστάσεις (που προβάλλονται και με αγωγή) παρέχουν σ’ αυτόν που τις προβάλλει ένα «δικαίωμα αξίωσης» (κυρίως να αρνηθεί παροχή που του ζητείται). Γι’ αυτό και μπορούν να σταθούν και με αγωγή.
Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει με τις αυτοτελείς, οι οποίες προβάλλουν μια αδυναμία στην άσκηση του δικαιώματος του ενάγοντα.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΜΗ ΑΥΤΟΤΕΛΩΝ

  • Ένσταση επισχέσεως (ΑΚ 325)
  • Ένσταση ΑΚ 1095
  • Ένσταση μη εκπληρωθέντος συναλλάγματος (ΑΚ 374)
Ό,τι απομένει από τις γνήσιες (βλ. τις δικαιοανασταλτικές) είναι στις αυτοτελείς ενστάσεις (= προβάλλονται μόνο κατ’ ένσταση και καλύπτονται απ’ το δεδικασμένο, προταθούν – δεν προταθούν).
  
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΣΤΑΣΗ ΣΥΜΨΗΦΙΣΜΟΥ

Είναι δικαιοκαταλυτική ένσταση (αποσβεστικός λόγος ενοχών) αλλά ΓΝΗΣΙΑ (και μάλιστα μη αυτοτελής) και όχι καταχρηστική, όπως οι υπόλοιπες δικαιοκαταλυτικές.
      
      ΑΛΛΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΑΝΑΣΤΑΛΤΙΚΩΝ 
    
      Ανατρεπτικές: Εμποδίζουν την άσκηση του δικαιώματος for ever (παραγραφή, καταχρηστική άσκηση)
-       
      Αναβλητικές: Εμποδίζουν την άσκηση του δικαιώματος για ορισμένο μόνο χρονικό διάστημα (π.χ. ΑΚ 374)

ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΔΕΔΙΚΑΣΜΕΝΟ:

1ον: Το δεδικασμένο καλύπτει όλες τις ενστάσεις που προτάθηκαν (γνήσιες αυτοτελείς, γνήσιες μη αυτοτελείς, καταχρηστικές)

2ον: Το δεδικασμένο καλύπτει τις ενστάσεις που δεν προτάθηκαν ΑΛΛΑ μπορούσαν να προταθούν. Ποιες είναι αυτές; Οι καταχρηστικές και οι γνήσιες αυτοτελείς.

3ον: Το δεδικασμένο ΔΕΝ καλύπτει τις ΓΝΗΣΙΕΣ ΜΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ (για ορισμό βλ. ΚΠολΔ 330 εδ. β’) αν δεν προταθούν (αν προταθούν φυσικά και τις καλύπτει)

5 σχόλια:

  1. Καλησπέρα! Ως προς τις γνήσιες μη αυτοτελείς ενστάσεις θα ήθελα να προσθέσω ότι ΔΕΝ καλύπτονται από το δεδικασμένο ακόμη κ αν προταθούν αλλά απορριφθούν για τυπικους λόγους, κι όχι μόνο αν δεν προταθούν καθόλου όπως σωστά είπατε. Αν προταθούν και απορριφθούν επι της ουσίας τότε καλύπτονται από το δεδικασμένο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. ΚΑΛΗΣΠΕΡΑ! ΑΝ ΠΡΟΤΑΘΕΙ ΜΙΑ ΕΝΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1010 ΑΚ, ΚΑΙ ΑΠΟΡΡΙΦΘΕΙ ΑΦΟΥ ΚΡΙΘΕΙ ΣΤΗΝ ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ (Π.Χ. ΔΙΟΤΙ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΚΑΛΗ ΠΙΣΤΗ) ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΔΕΔΙΚΑΣΜΕΝΟ? ΑΝΑΛΩΝΕΤΑΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ 1010 ΑΚ ΑΝ ΕΠΑΝΕΛΘΕΙ ΜΕ ΑΓΩΓΗ Ο ΔΙΑΔΙΚΟΣ? ΤΟ 1010 ΑΚ ΚΑΝΟΝΙΚΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΡΡΙΦΘΕΙ ΓΙΑ ΤΥΠΙΚΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΔΙΟΤΙ ΚΡΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΑΓΩΓΗ. ΑΝ ΠΑΡ'ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΚΡΙΘΕΙ Η ΕΝΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ 330 ΚΠΟΛΔ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΔΕΔΙΚΑΣΜΕΝΟ?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Η αγωγή που ασκεί ο ενάγων στα πλαίσια της 1010 ΑΚ είναι διαπλαστική. Παρόλα αυτά,η έκδοση διαπλαστικής απόφασης μπορεί να ζητηθεί και με ένσταση*1.Σχετικά με το ζήτημα του δεδικασμένου και των ενστάσεων , ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.Συγκεκριμένα, από την γραμματική ερμηνεία της διάταξης συνάγεται ότι οιαδήποτε ένσταση και αν προταθεί και εξετασθεί επί της ουσίας καλύπτεται από το δεδικασμένο[330 εδ.α]. Συνεπώς, πιστεύω η ερώτηση σας έχει απαντηθεί.

      *1-> ως χαρακτηριστικό παράδειγμα η ένσταση ακυρότητας

      Διαγραφή
  3. Πολύ σωστά αναγράφονται τα περί ενστάσεων. Μία επισήμανση να παραθέσω αναφορικά με την ΑΚ 1095 (γνήσια μη αυτοτελής δικαιοανασταλτική ένσταση), αν αυτή δεν προταθεί, μολονότι μπορούσε να προταθεί καλύπτεται από το δεδικασμένο κατά πάγια νομολογία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή