Πανεπιστήμιο Paris II Panthéon - Assas

Της Μαργαρίτας Χατζή

Ένα χρόνο μετά το Erasmus μου, μιλάω ακόμη για αυτό. Ελπίζω η δική μου εμπειρία να βοηθήσει όσους είναι σίγουροι, αλλά και να πείσει όσους διστάζουν, να επιλέξουν το Université  Paris II Panthéon Αssas.

Πρόκειται για ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια στη Γαλλία και για ένα ιστορικό και ηχηρό όνομα στο χώρο της Νομικής. Στο παρελθόν, μαζί με τη Σορβόννη αποτελούσαν ένα ενιαίο πανεπιστήμιο, αλλά διασπάστηκαν το Μάη του ‘68, ακολουθώντας διαφορετικές πολιτικές κατευθύνσεις. Σήμερα, η πολιτική διαφοροποίηση δεν είναι ιδιαίτερα εμφανής, καθώς, ανεξάρτητα από τις πεποιθήσεις του καθενός, κατ’αρχήν δεν σχηματίζονται παρατάξεις αλλά περισσότερο associations ανάλογα με τις παρέες και τα ενδιαφέροντα.

Επιλέγεται πολύ συχνά από Έλληνες για μεταπτυχιακά στο δημόσιο δίκαιο, με αποτέλεσμα να θεωρείται ότι εξειδικεύεται σε αυτό. Στην πραγματικότητα, όμως, έχει και εξαιρετικό ιδιωτικό δίκαιο και πολλά εξειδικευμένα μαθήματα σε νέους κλάδους. Στη Γαλλία, το αντίστοιχο προπτυχιακό επίπεδο διαρκεί 3 χρόνια και ονομάζεται Licence. Αν ο μέσος όρος του έτους δεν περνάει τη βάση (10/20) , κάνουν ξανά υποχρεωτικά όλη τη χρονιά, το περίφημο “redoubler”. Το Licence συμπληρώνεται σχεδόν απαραίτητα από το Master 1, χωρίς το οποίο δεν μπορούν να δώσουν εξετάσεις για το δικηγορικό σύλλογο (barreau). Το κλασικό μεταπτυχιακό, όπως το εννοούμε εμείς, αντιστοιχεί στο Master 2.

Συνολικά, είναι ένα πανεπιστήμιο που διαθέτει υψηλό budget, γεγονός που βεβαιώνεται από τις ανάλογες υποδομές. Προσελκύει τεράστιο, σε σύγκριση με τις θέσεις που προσφέρει, αριθμό Γάλλων φοιτητών κάθε χρόνο και αποτελεί μάλιστα μία από τις πρώτες επιλογές. Οι φοιτητές έχουν λίγο παρόμοιο στυλ και δεν είναι ό,τι πιο εύκολο να ενταχθεί κάποιος στο περιβάλλον αυτό. Υπάρχουν, ωστόσο, αρκετές εξαιρέσεις ανθρώπων που διαψεύδουν τον κανόνα και είναι περισσότεροι από όσοι φαντάζεται κανείς. Όλα εξαρτώνται από την όρεξη και τους στόχους του καθενός.

Όσον αφορά στο Erasmus, είναι κάποιες μικρές συμβουλές, κυρίως διαδικαστικές, που ελπίζω να σας διευκολύνουν, ανεξάρτητα από τις προσωπικές επιλογές σας. Ξεκινώντας από την αρχή, αρκετά σημαντικό είναι να επισκεφτείτε, το συντομότερο δυνατό από την άφιξή σας, το γραφείο του Erasmus (Action Internationale) για να σας ενημερώσουν ακριβώς για το τι πρέπει να κάνετε. Τα γραφεία γενικά της Assas είναι σε άλλο κτίριο από εκεί όπου γίνονται τα μαθήματα (92, rue d’Assas) και συγκεκριμένα απέναντι από το Πάνθεον (place du Panthéon). Οι υπεύθυνοι συνήθως παρέχουν μια καλή υποστήριξη και διευκόλυνση, οπότε καλό είναι να μην το αμελήσετε. Από αυτή την πρώτη επικοινωνία μαθαίνετε τις ακριβείς ημερομηνίες για τη δήλωση μαθημάτων και την τροποποίηση του learning agreement και ξεκινάει η διαδικασία έκδοσης της φοιτητικής κάρτας σας (carte étudiante).

Πριν από την επίσημη έναρξη των μαθημάτων, προβλέπεται μία εβδομάδα εισαγωγικών μαθημάτων για το κάθε εξάμηνο (prérentrée). Τα μαθήματα αυτά που απευθύνονται αποκλειστικά στους φοιτητές Erasmus, έχουν ως αντικείμενο την συνοπτική παρουσίαση της εναλλαγής των πολιτευμάτων στη Γαλλία και της εγκαθίδρυσης της δημοκρατίας, την αναφορά στις γενικές αρχές του γαλλικού ουσιαστικού και δικονομικού δικαίου και την ανάλυση των μεθόδων απαντήσεων που είναι απαραίτητο να ακολουθούν οι φοιτητές στις απαντήσεις. Τα μαθήματα αυτά είναι λίγο ζόρικα, γιατί είναι η πρώτη επαφή σας με το μάθημα στα γαλλικά, αλλά αξίζουν γιατί αποκτάτε μία εικόνα αλλά με λιγότερο πιεστικούς ρυθμούς.

Επόμενη κρίσιμη απόφαση είναι ποια μαθήματα θα επιλέξετε. Ευτυχώς η δυνατότητα τροποποίησης του learning agreement σας επιτρέπει να να προσαρμόσετε τις αρχικές επιλογές σας με βάση αυτό που θα συναντήσετε και ανάλογα με τις πληροφορίες που θα πάρετε. Από τη στιγμή που ξεκινάνε τα μαθήματα, έχετε 1 με 2 βδομάδες κατά τις οποίες μπορείτε να παρακολουθείτε όποια μαθήματα θέλετε, και μετά να αποφασίσετε ποια θα δηλώσετε τελικά και τι τροποποιήσεις τυχόν θα κάνετε στο learning agreement.

Πολύ σημαντικό είναι να προσέξετε ότι δεν υπάρχουν ξεχωριστά μαθήματα, αλλά οι φοιτητές Erasmus μπορούν να επιλέξουν όποιο μάθημα επιθυμούν από το κλασικό πρόγραμμα σπουδών του εξαμήνου και το παρακολουθούν με τους υπόλοιπους φοιτητές. Κατά την επιλογή μαθημάτων, είναι σημαντικό να επιλέξετε μάθημα του οποίου ο καθηγητής είναι κατανοητός και δεκτικός ως προς τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι φοιτητές Erasmus. Στο γραφείο, μάλιστα, του Erasmus έχουν και μια άτυπη “λίστα” των Erasmus friendly καθηγητών. Επίσης, δεν χάνετε κάτι αν στην αρχή του μαθήματος πάτε στον καθηγητή και τον ρωτήσετε αν το μάθημα είναι βατό για φοιτητές Erasmus. Μπορείτε, κυριολεκτικά, να διαλέξετε όποιο μάθημα θέλετε, από το L1, L2, L3 και M1. Δύο συμβουλές:  Αφενός, να προτιμήσετε μαθήματα με διεθνή και ευρωπαϊκό χαρακτήρα, γιατί έτσι θα αποφύγετε τους γαλλικούς κώδικες, θα έχετε ήδη κατανοήσει τις γενικές αρχές χωρίς να πρέπει να καταλάβετε από την αρχή το γαλλικό δίκαιο, και ίσως θα έχετε περισσότερες πιθανότητες να σας αντιστοιχίσουν τα μαθήματα εδώ. Αφετέρου, να προσέξετε το μάθημα που θα επιλέξετε να μην έχει κάποιο άλλο μάθημα ως προαπαιτούμενο, περιπτώσεις για παράδειγμα μαθημάτων εαρινού εξαμήνου, το πρώτο μέρος των οποίων έχει διδαχθεί στον χειμερινό εξάμηνο (π.χ. Droit international privé 2).

Τα μαθήματα μπορεί να αποτελούνται αποκλειστικά από διαλέξεις στα αμφιθέατρα (cours magistraux) ή να έχουν επιπρόσθετα μικρότερες τάξεις εργασίας (travaux dirigés ή td). Τα αμφιθέατρα μοιάζουν πολύ με τα δικά μας, με τη διαφορά ότι η παράδοση της ύλης δεν γίνεται διαδραστικά καθώς οι φοιτητές δεν συμμετέχουν σχεδόν καθόλου, αλλά αντίθετα γράφουν έως και μηχανικά στο laptop ό,τι λέει ο καθηγητής. Οι σημειώσεις αυτές είναι και η ύλη για τις τελικές εξετάσεις, αφού δεν βγαίνει ύλη βάσει κάποιου συγγράμματος. Μέγιστη διευκόλυνση είναι να ζητάτε από τους άλλους φοιτητές και ειδικά τους Γάλλους, ακόμη κι αν δεν γνωρίζεστε, να σας στείλουν με mail το μάθημα της ημέρας. Είναι πολύ σύνηθες και είναι και μια καλή ευκαιρία να γνωρίσετε και να μιλήσετε με νέους ανθρώπους.  Οι καθηγητές προτείνουν μια λίστα βιβλίων, τα οποία αν κάποιος θέλει να εμβαθύνει στο αντικείμενο μπορεί να βρει στη βιβλιοθήκη. Η βιβλιοθήκη είναι αρκετά πλήρης, πολύ σύγχρονη και καλά εξοπλισμένη. Οι καθηγητές στην πλειοψηφία τους είναι εξαιρετικοί, μεγάλα ονόματα στη γαλλική και παγκόσμια νομική επιστήμη και διαμορφώνουν το μάθημα με τέτοιο τρόπο ώστε όχι μόνο να έχει μεγάλη ακαδημαϊκή αξία αλλά ταυτόχρονα να είναι ενδιαφέρον και εμπλουτισμένο από την επικαιρότητα.

Η έλλειψη συμμετοχής στα αμφιθέατρα αναπληρώνεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στα td, όπου η συμμετοχή είναι απαραίτητη και συμπεριλαμβάνεται στον τελικό βαθμό. Γίνεται μία φορά την εβδομάδα σε groups των 20 ατόμων maximum και έχει υποχρεωτική παρουσία. Αντικείμενό τους είναι κατά κύριο λόγο η μελέτη υποθέσεων επί της ύλης που έχει διδαχθεί στο αμφιθέατρο και η συζήτηση ειδικότερων ζητημάτων. Οι υπεύθυνοι των td (chargé du td) δεν είναι απαραίτητα καθηγητές, αλλά μπορεί να είναι δικαστές ή δικηγόροι, γεγονός που δίνει στο td ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Από βδομάδα σε βδομάδα, βάζουν κάποια δουλειά είτε συνήθως ανάγνωση αποφάσεων, άρθρων κλπ. είτε κάποια γραπτή εργασία είτε κάποια προφορική παρουσίαση. Περίπου στη μέση του εξαμήνου, γίνονται κάποιες εξετάσεις, τα partiels, τα οποία είναι σαν τα mid-terms και αφορούν την ύλη που έχει διδαχθεί μέχρι τότε. Στο τέλος του εξαμήνου, εκτός από τις κανονικές εξετάσεις του μαθήματος του αμφιθεάτρου, υπάρχει ξεχωριστή εξέταση για το td, η οποία μετράει κατά το ½ του τελικού βαθμού. Η επιλογή μαθημάτων με td είναι καθαρά προσωπική απόφαση και έχει αρκετά παραπάνω διάβασμα. Είναι όμως μία μέθοδος μαθήματος πολύ διαφορετική από τις γνωστές σε εμάς, ακόμη και από τα φροντιστηριακά μαθήματα ή τα επιλογής, και αξίζει ως εμπειρία.

Όσοι σπουδάζουν για ένα εξάμηνο στην Assas έχουν τη δυνατότητα να λάβουν μια βεβαίωση που λέγεται Certificat du droit français et européen. Προϋποθέσεις είναι να επιλέξουν 5 μαθήματα από μία συγκεκριμένη λίστα μαθημάτων, εκ των οποίων τα 2 πρέπει να είναι με td (cours fondamentaux) και τα άλλα 3 μπορούν να είναι χωρίς (cours complémentaires), αλλά και ο τελικός μέσος όρος όλων των μαθημάτων, τα οποία συμψηφίζονται, πρέπει να περνάει τη βάση.

Όσον αφορά στα γαλλικά, γίνονται μαθήματα που απευθύνονται σε φοιτητές Erasmus και εξετάζονται ως αυτοτελή μαθήματα. Κι εδώ δίνεται η δυνατότητα λήψης Certificat de Français de Spécialité, που απαιτεί συγκεκριμένο αριθμό ωρών παρακολούθησης μαθημάτων γαλλικών. Η επιτυχία σε οποιοδήποτε μάθημα απαιτεί, ακόμη και για τους ίδιους τους Γάλλους, αρκετό έως πολύ διάβασμα και διαρκή προσπάθεια και ενασχόληση. Οι βαθμοί είναι πολύ χαμηλοί, επίσης για όλους, και το άριστα κυμαίνεται στο 16 με 17. Το πιο απαιτητικό από όλα είναι το διμερές πλάνο και η ιδιαιτερότητα των γαλλικών νομικών μεθόδων (dissertation, commentaire d’arrêt, commentaire d’article). Οι εξετάσεις είναι γραπτές ή προφορικές. Οι προφορικές διαφέρουν από τις δικές μας, καθώς γίνονται ατομικά και ο κάθε εξεταζόμενος μπαίνει λίγο πιο πριν στην αίθουσα, μαθαίνει την ερώτηση και έχει ένα σύντομο χρόνο προετοιμασίας. Για τους φοιτητές Erasmus προβλέπεται, ωστόσο, ότι αν έχουν επιλέξει ένα μάθημα με td, έχουν το δικαίωμα να επιλέξουν την εξέταση που αντιστοιχεί στο μάθημα όταν το επιλέγει κάποιος χωρίς td.

Τέλος, καθώς όλα τα μαθήματα γίνονται στα γαλλικά, με ελάχιστες εξαιρέσεις, είναι απαραίτητη η καλή γνώση τους. Το δυσκολότερο σημείο είναι η κατανόηση και η ορθή χρήση των νομικών όρων, η οποία διευκολύνεται πολύ από τη χρήση γαλλοελληνικού λεξικού νομικών όρων και βελτιώνεται διαρκώς ακόμη και από την απλή παρακολούθηση των αμφιθεάτρων. Στις εξετάσεις οι φοιτητές Erasmus, μπορούν, εκτός από το κουτάκι που τσεκάρουν όλοι όσοι δεν είναι Γάλλοι, να γράψουν ότι είναι φοιτητές Erasmus, με αποτέλεσμα οι διορθωτές να δείχνουν, θεωρητικά τουλάχιστον, μεγαλύτερη κατανόηση στα ορθογραφικά και γραμματικά λάθη.

Η ευκαιρία που δίνεται στους φοιτητές Erasmus είναι πολύ μεγάλη και είναι κρίμα να την αφήσετε να πάει χαμένη. Το στοίχημα, βέβαια, είναι να βρείτε μια ισορροπία ανάμεσα στο ακαδημαϊκό όφελος και την διασκέδαση στην πανέμορφη αυτή πόλη. Δεν θα μιλήσω για τη ζωή στο Παρίσι, γιατί έχουν ήδη δοθεί εξαιρετικές συμβουλές σε προηγούμενα άρθρα, από τα οποία ενημερώθηκα και εγώ. Το μόνο που αξίζει να αναφέρω είναι ότι όποιος ζήσει στο Παρίσι, θα ξαναγυρίζει πάντα!