Ανώτερο Σεμινάριο Ποινικών Επιστημών

Του Δημήτρη Τσιλίκη

Αντικείμενο:

To Ανώτερο Σεμινάριο Ποινικών Επιστημών αποτελεί το Σεμινάριο που διοργανώνει ο Τομέας Ποινικών Επιστημών της Σχολής. Την ευθύνη διοργάνωσης και την επιστημονική επίβλεψή του έχει ο Επ. Καθηγητής Νίκος Λίβος, τον οποίο συνεπικουρεί ο Ειδ. Επιστήμων Βασίλης Πετρόπουλος. Το συγκεκριμένο σεμινάριο παρουσιάζει κατά τη γνώμη μου δύο άξονες-σημεία που το καθιστούν ιδιαίτερο:

α) θεματολογία. Τόσο ο Λίβος όσο και...

...ο Πετρόπουλος έχουν διαλέξει μια ευρύτερη γκάμα ζητημάτων ουσιαστικού και δικονομικού δικαίου τα οποία όχι απλώς είναι σύγχρονα αλλά καίρια για τη θεωρία και τη δικαστηριακή πρακτική του ποινικού δικαίου είτε του παρόντος, είτε του μέλλοντος. Ενδεικτικά θέματα αποτέλεσαν το εξάμηνο που το παρακολούθησα (2013) : ποινική συνδιαλλαγή, προστασία και αξιοποίηση καταθέσεων ανώνυμων μαρτύρων, εγκλήματα μίσους, παραβίαση τραπεζικού απορρήτου, δέσμευση  περιουσιακών στοιχείων στην προδικασία και ιδίως στη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομη δραστηριότητα, ποινικές διατάξεις για τα παίγνια, άρση του απορρήτου στο διαδίκτυο, διατάξεις για τις παρακολουθήσεις και τα δεδομένα θέσεις κτλ. Το γεγονός ότι τα θέματα που παρουσιάζονται  είναι ό,τι πιο σύγχρονο απασχολεί τη ποινική δογματική τόσο σε εγχώριο επίπεδο όσο και σε ενωσιακό, καθιστά απαραίτητη την επιλογή του σεμιναρίου για όσους ενδιαφέρονται για το ποινικό δίκαιο. Συν τοις άλλοις, είναι βέβαιο πως σε προπτυχιακό επίπεδο τουλάχιστον, δεν υπάρχει κάποια άλλη ευκαιρία για να έρθεις σε επαφή με τόσο εξειδικευμένα και συνάμα σπουδαία αλλά και ενδιαφέροντα δογματικά ερωτήματα.

β) μορφή εργασιών. Μεγάλο πλεονέκτημα του Σεμιναρίου είναι ο πρωτότυπος για προπτυχιακό επίπεδο σπουδών τρόπος συγγραφής και παρουσίασης των εργασιών. Σε αντίθεση με τον παραδοσιακό τρόπο (συγγραφή εργασιών-βιβλιογραφία-παρουσίαση) στο Σεμινάριο Ποινικών Επιστημών έρχεται κάποιος αντιμέτωπος με την  πρόκληση συγκρότησης και συμμετοχής σε Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή, που ως στόχο έχει τη συγγραφή και παρουσίαση Σχεδίου Νόμου. Στο Σεμινάριο δηλαδή δεν αρκεί απλώς να μελετήσεις τις θέσεις που αναπτύσσονται γύρω από ένα θέμα και να τις παρουσιάσεις, αλλά επιπλέον πρέπει να καταλήξεις σε συγκεκριμένες προτάσεις (βλ. ΣχΝ) γύρω από τις οποίες πιστεύεις ότι πρέπει να κινηθεί ο νομοθέτης. Ο συγκερασμός θεωρητικών γνώσεων μέσα από τη μελέτη  της σχετικής βιβλιογραφίας με την παρουσίαση συγκεκριμένων προτάσεων που αποτελούν άρθρα ενός Σχεδίου Νόμου, έχει εκτός των άλλων δυσκολιών και έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα στο ποινικό δίκαιο αφού πρέπει πάντα να κινείσαι χωρίς να προσβάλλονται θεμελιώδεις  αρχές (αρχή της νομιμότητας με τις γνωστές απαγορεύσεις, δίκαιη δίκη κτλ.). Η πρωτότυπη αυτή μορφή εργασίας σίγουρα αποτελεί ένα δύσκολο εγχείρημα για να παρουσιαστεί κάτι αξιοπρεπές, κατανοητό, δογματικά συνεπές κτλ. αλλά σε κάθε περίπτωση είναι μεγάλη πρόκληση για κάποιον που έχει κουραστεί από τη μηχανιστική παρουσίαση των απόψεων των θεωρητικών και της νομολογίας και επιθυμεί να δουλέψει διαφορετικά, βλέποντας τις δυνατότητες και τις αντιφάσεις του.

Διαδικαστικά : στην επιλογή των φοιτητών σημαντικό ρόλο αποτελούν εκτός των άλλων και οι ξένες γλώσσες που γνωρίζει κάποιος. Ακριβώς επειδή οι εργασίες ανατίθενται σε ομάδες (αντίστοιχες Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπές), ανάλογα με τις ξένες γλώσσες που γνωρίζει ο φοιτητής αναλαμβάνει και την αντίστοιχη μελέτη ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας (πχ στην ίδια Ομάδα, άλλος γνωρίζει Αγγλικά, άλλος Γαλλικά, άλλος Γερμανικά κ.ο.κ. ). Ακριβώς επειδή τα θέματα είναι σύγχρονα και με διαστάσεις εκτός των εθνικών συνόρων η ξενόγλωσση βιβλιογραφία είναι πολύ σημαντική μιας και η αντίστοιχη ελληνική συνήθως είναι αρκετά φτωχή.  Κάθε Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή παρουσιάζει την Αιτιολογική Έκθεση και το ΣχΝ που έχει προετοιμάσει και αφού συγκεντρώσει τις παρατηρήσεις-διορθώσεις που διατυπώνονται από τους άλλους συναδέλφους και τους διδάσκοντες ετοιμάζει την τελική Αιτιολογική Έκθεση και το τελικό ΣχΝ.

Βαθμολογία:

Η Αιτιολογική Έκθεση και το ΣχΝ είναι η αφετηρία της κρίσεως για τη βαθμολόγηση των φοιτητών. Κάθε φοιτητής-μέλος Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής καταγράφει αναλυτικά τόσο την προσωπική του συμβολή στην Εργασία, όσο και τις απόψεις του πάνω στις προτάσεις της Ομάδας καθώς και τη σχετική βιβλιογραφία που μελέτησε. Με το πέρας του Σεμιναρίου η Ομάδα υποχρεούται να χει συγγράψει και παραδώσει ένα αντίστοιχο Σχεδιάγραμμα (κάτι σαν "ημερολόγιο καταστρώματος") όπου καταγράφεται η προσωπική συμβολή του καθενός στην εργασία. Πολλή σημασία δίνει όμως ο Λίβος, όπως τονίζεται στο Σεμινάριο, εξίσου στην συμμετοχή των φοιτητών κατά την παρουσίαση των εργασιών των άλλων ομάδων. Κάθε φοιτητής υποχρεούται να λάβει το λόγο και να καταθέσει τα σχόλια του (θετικά και αρνητικά) και να διατυπώσει ερωτήσεις, προτάσεις κτλ. Επομένως, η διαδραστικότητα του Σεμιναρίου εξαρτάται από τη συμμετοχή των φοιτητών. Ομοίως και η βαθμολόγησή τους.

Τελειώνοντας, θεωρώ ότι η συμμετοχή στο Σεμινάριο σου χαρίζει την εμπειρία συμμετοχής σε μια διαδικασία που σου θυμίζει πραγματικά ότι βρίσκεσαι στο Πανεπιστήμιο αφού η έρευνα ,η κριτική σκέψη και  η ισότητα και ο αλληλοσεβασμός διδασκόντων και διδασκόμενων στην όλη διαδικασία δε συναντάται –δυστυχώς- πολύ συχνά στα αμφιθέατρα. Η τριβή μάλιστα με θέματα κρίσιμα αλλά και πρωτότυπα για την σύγχρονη θεωρία του ποινικού δικαίου, καθιστά αναγκαίο όρο τη συμμετοχή για κάποιον που ενδιαφέρεται για το σχετικό κλάδο. Αναγκαίο, στο σημείο που ενδιαφέρεται κάποιος για τα σχετικά ζητήματα, καθώς ο χρόνος και ο κόπος που απαιτείται για τη συμμετοχή στο Σεμινάριο λειτουργεί ανασταλτικά για κάποιον που δεν "πολυκαίγεται" και ψάχνει "απλώς ένα μάθημα επιλογής".



Από την ιστοσελίδα της σχολής: (για το ακαδημαϊκό έτος 2014-2015)

Διδάσκοντες: Ν. Λίβος, Δ.Κιούπης

Το μάθημα οργανώνεται κάθε χρόνο εκ περιτροπής, από μέλη Δ.Ε.Π. του Τομέα Ποινικών Επιστημών. Κατά το ακαδημαϊκό έτος 2014-2015, την οργάνωση του Σεμιναρίου έχουν ο Επικ. Καθηγητής. κ. Νικόλαος Λίβος και ο Επικ. Καθηγητής κ. Δημήτριος Κιούπης. Για να γίνει κανείς δεκτός στο Σεμινάριο, πρέπει να υποβάλει αίτηση στη Γραμματεία του Ποινικού Τομέα, αναφέροντας τους βαθμούς που έχει στα ποινικά μαθήματα και τις ξένες γλώσσες που γνωρίζει. Συγγράμματα δεν διανέμονται, καθώς αντί για την παραδοσιακή μορφή εξέτασης, δίδονται εργασίες που παρουσιάζονται κάθε εβδομάδα και βάσει των οποίων γίνεται η βαθμολόγηση των φοιτητών. Συνεκτιμάται βέβαια και η συμμετοχή στο μάθημα, καθώς διεξάγεται διδασκαλία και διάλογος μεταξύ καθηγητών και φοιτητών επάνω στα ζητήματα που αναλύονται μέσα από τις εργασίες. Κατ’ανάγκη, λοιπόν, ακόμη και οι υπόλοιποι φοιτητές πρέπει να είναι στοιχειωδώς προετοιμασμένοι για το θέμα που συζητείται, προκειμένου να λάβουν μέρος στη συζήτηση. Τα θέματα των εργασιών είναι πολλά και ενδιαφέροντα. Καλύπτουν όλο το φάσμα του Ποινικού Δικαίου και τα επεξεργάζονται ομάδες 5-6 φοιτητών που μοιράζουν μεταξύ τους, με τις υποδείξεις των υπευθύνων καθηγητών, την ύλη που θα παραδώσουν. Οι ώρες διδασκαλίας είναι 3 εβδομαδιαίως και η παρακολούθηση υποχρεωτική. Ο κάθε φοιτητής αξιολογείται με βάση την εργασία που παραδίδει και τη γενικότερη εικόνα που προκύπτει από την εισήγηση που κάνει και τη συμμετοχή του στις συζητήσεις.