19 Ιανουαρίου 2012

Σχετικά με τα SOS στο Γενικό Μέρος του Ενοχικού Δικαίου

 Του Παναγιώτη Τσιάλα

ΤΑ ΚΡΙΣΙΜΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΝΟΧΙΚΟΥ:

Α) Ξεκαθαρίζουμε στο μυαλό μας την έννοια της ενοχής (= υποχρέωση προς παροχή). Σιγουρευόμαστε ότι θυμόμαστε καλά τί είναι η ενοχή γένους και τί η ενοχή είδους καθώς επίσης (και κυρίως) με ποιούς δύο τρόπους συγκεντρώνεται η ενοχή γένους σε ενοχή είδους.

Β) Διβάζουμε τις τρεις σπουδαίες ενοχές που αναλύονται στο βιβλίο:

α) Υποχρέωση προς αποζημίωση λόγω αθέτησης ενοχικής υποχρέωσης (= ενδοσυμβατική ευθύνη --> ενοχή εκ συμβάσεως)

β) Υποχρέωση προς αποζημίωση λόγω αδικοπραξίας (= αδικοπρακτική ευθύνη --> ενοχή εκ του νόμου)

γ) Ενοχή λόγω αδικαιολογήτου πλουτισμού (= ενοχή από το νόμο)

Προσέχουμε ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ τις προϋποθέσεις γένεσης της καθεμιάς ενοχής και στο γραπτό μας είναι αναγκαίο να...

...τις αναφέρουμε μία προς μία. Έτσι, αν ένα αμάξι χτυπήσει τον Α και τον σκοτώσει, όσο και αν φαίνεται προφανές, θα πρέπει να πείτε:

 - πράξη παράνομη --> παραβίασε ΚΟΚ (νόμος)

 - πράξη υπαίτια --> αμέλεια - οδηγύσε παραβιάζοντας τους κανόνες επιμελείας   της οδήγησης (π.χ. χάζευε)

 - πρόκληση ζημίας --> νοσηλεύτηκε, έμεινε εκτός δουλειάς για τάδε χρόνο και έχασε μισθούς κλπ + με ποιά μέθοδο υπολογίζετε τη ζημία (π.χ. μέθοδος της διαφοράς)

 - αιτιώδης συνάφεια --> διευκρινίστε τη θεωρία αιτιότητας που υιοθετείτε (π.χ. θεωρία της πρόσφορης αιτιώδους συνάφειας ή του σκοπού του κανόνα δικαίου)

Point 1 --> Άμα σας βάλουν αδικοπρακτική ευθύνη 99% θα υπάρχει και αξίωση αποκατάστασης ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης της ΑΚ 932 (βλ. και τη γενική διάταξη για μη περιουσιακή ζημία η οποία παραπέμπει στην ΑΚ 932 και στην ΑΚ 57). ΜΗΝ ΤΗΝ ΞΕΧΑΣΕΤΕ ΜΕ ΤΙΠΟΤΑ (το παθαίνουν πολύ και χάνουν τζάμπα πόντους).

Point 2 --> Είναι συχνό φαινόμενο να βάζουν πρακτικό στο οποίο υπάρχει συρροή αδικοπρακτικής και ενδοσυμβατικής ευθύνης προς αποζημίωση (παραδείγματα: ο Α είναι υδραυλικός και κατά την εκτέλεση της σύμβασης έργου σπάει τους σωλήνες του σπιτιού, ο Β είναι φορτηγατζής και ενώ μεταφέρει τους πίνακες του Γ τρακάρει το αυτοκίνητο και σπάνε οι πίνακες ---> πλημμελής εκπλήρωση της σύμβασης έργου + αδικοπραξία). Θα αναφέρετε και τις δύο βάσεις, θα πείτε ότι η συρροή είναι διαζευκτική και θα επιλέξετε την κατάλληλη βάση.

Διαφορές:

- διαφορετικός χρόνος παραγραφής της καθεμιάς αξίωσης
- στην αδικοπραξία πρέπει ο ζημιωθείς να αποδείξει το πταίσμα ενώ στην ενδοσυμβατική ευθύνη πρέπει να το ανταποδείξει ο ζημιώσας, αλλιώς θα ευθύνεται (νόθος αντικειμενική ευθύνη)
- στην αδικοπραξία ο ζημιωθείς μπορεί ενδεχομένως να αξιώσει και ηθική βλάβη

Γράφουμε ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΥΟ ΒΑΣΕΙΣ αλλιώς ΑΝΤΕ ΓΕΙΑ το θεματάκι.

ΜΗΝ κάνετε το κλασικό λάθος να συνδέσετε το θετικό και το αρνητικό διαφέρον με τη ζημία. Δεν έχει καμία σχέση με τη ζημία. Το θετικό και το αρνητικό διαφέρον αφορούν στο νόμιμο λόγο ευθύνης της ενοχής προς αποζημίωση (αδίκημα ή αθέτηση συμβατικής υποχρέωσης;). Η ζημία διακρίνεται σε θετική και αποθετική (ή αλλιώς διαφυγόν κέρδος).Καμία σχέση με το θετικό διαφέρον (διαφέρον εκπλήρωσης) και το αρνητικό διαφέρον (διαφέρον εμπιστοσύνης).

ΚΡΙΣΙΜΟ: Η ενδοσυμβατική ευθύνη προς αποζημίωση θα πρέπει να είναι το τελευταίο καταφύγιο σας. Όταν ο υπόχρεος δεν εκπληρώνει την παροχή του, το πρώτο πράγμα που του ζητάμε ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ, αλλά εκπλήρωση της παροχής. Μην επεκταθώ εδώ γιατί δεν θα τελειώσουμε ποτέ.

Ανώμαλη εξέλιξη της ενοχής σημαίνει:

α) είτε αδυναμία παροχής (υπαίτια - ανυπαίτια)
β) είτε υπερημερία του οφειλέτη (υπαίτια)
γ) είτε πλημμελής εκπλήρωση της παροχής (υπαίτια/ανυπαίτια --> δε ρυθμίζεται ευθέως στο νόμο)

Υπάρχει και η υπερημερία του δανειστή. Μην ξεχνάτε ότι η τύχη της αντιπαροχής εξαρτάται μεν από την τύχη της παροχής αλλά ρυθμίζεται από διαφοετικές διατάξεις (κάπου στα 380 επόμενα ρυθμίζεται η τύχη της αντιπαροχής).

Ο αδικαιολόγητος πλουτισμός είναι κατά τη νομολογάι επικουρική νομική βάση και κατ' αρχήν αποδίδεται μόνον αν σώζεται πλην ορισμένων εξαιρέσεων (π.χ. αχρεώστητη παροχή εν γνώσει ότι δεν οφειλόταν ή επίδοση της αγωγής --> μην επεκταθώ άλλο)

Γ) ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΤΟΝ ΒΟΗΘΟ ΕΚΠΛΗΡΩΣΗΣ (ενδοσυμβατική ευθύνη) ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΡΟΣΤΗΘΕΝΤΑ (αδικοπρακτική ευθύνη). Είναι δύο περιπτώσεις, στις οποίες το "αφεντικό/εργοδότης" δεν βαρύνεται το ίδιο με πταίσμα άρα κατ αρχήν δεν οφείλει αποζημίωση. Ωστόσο, επειδή αυτός είναι που καρπώνεται το κέρδος από τη δραστηριότητα των εργαζομένων του, το πταίσμα των τελευταίων κατά την υπηεσία τους καταλογίζεται στον εργοδότη και έτσι ευθύνεται και αυτός εις ολόκληρον μαζί τους (ακολουθεί αναγωγή μεταξύ τους). Προσέξτε μην την πατήσετε:

Παράδειγμα:

Ο Υ υπάλληλος του Ε πάει να βάψει το σπίτι του Π, αλλά του τελειώνει το χρώμα και καθυστερεί μια μέρα να τελειώσει τη δουλειά, με αποτέλεσμα να πρέπει ο Π να μείνει εκτός σπιτιού (σε ξενοδοχείο) για μια μια νύχτα προς 50 ευρώ. Τη δεύτερη μέρα, ο Υ από λάθος του σπάει ένα πολύτιμο βάζο του Π και φεύγοντας του κλέβει και το πορτοφόλι.

- καθυστέρηση στο βάψιμο του σπιτιού --> υπερημερία του Ε (όχι όμως και του Υ, αφού ο Υ είναι εργαζόμενος και όχι αντισυμβαλλόμενος του Π άρα δεν έχει ενδοσυμβατική ευθύνη) --> αποζημίωση 50 ευρώ (ανάλυση προϋποθέσεων ενδοσυμβατικής ευθύνης) - ο Υ απλά έχει αθετήσει τη σύμβαση εγασίας του προς τον Ε

- σπάσιμο βάζου --> αδικοπραξία Υ (ανάπτυξη προϋποθέσεων), το πταίσμα καταλογίζεται στον Ε που είναι προστήσας (γράφουμε τη διαταξούλα) + ευθύνη εις ολόκληρον + αποκατάσταση ηθικής βλάβης του Π, αν το βάζο είχε γι' αυτόν συναισθηματική αξία

- κλοπή πορτοφολιού --> μόνο αδικοπρακτική ευθύνη του Υ, διότι η κλοπή έλαβε χώρα επ' ευκαιρία της υπηρεσίας του Υ και όχι "κατά την υπηρεσία"

Δ) Τρόποι απόσβεσης των ενοχών (κίνδυνος θεωρητικής ερώτησης. Παιδιά πρέπει να ξέρετε πώς αποσβήνονται οι ενοχές. Δεν γίνεται διαφορετικά.

- άφεση χρέους
- ανανέωση
- καταβολή (ποιός είναι δεκτικός καταβολής - τί είναι η παρακατάθεση στο ΤΠΔ)
- δόση αντί καταβολής
- υπόσχεση αντί καταβολής
- δόση χάριν καταβολής
- συμψηφισμός

Ε) Διακρίνουμε ποινική ρήτρα από αρραβώνα (πιθανότητα για θεωρητικό ερώτημα)

ΣΤ) Πολυπρόσωπες ενοχές (μας καίει κυρίως η ενοχή εις ολόκληρον --> κίνδυνος και για πρακτικό ζήτημα όπως το παραπάνω παράδειγμα). Επίσης η διηρημένη ενοχή, την οποία δεν πρέπει να συγχέουμε με την διαιρετή και την αδιαίρετη παροχή. Κοινή ενοχή όχι τόσο. Διβάστε όμως την σύμβαση υπέρ τρίτου (τί είναι η γνήσια σύμβαση υπέρ τρίτου και τη η μη γνήσια --> τί συμβαίνει εν αμφιβολία;)

Ζ) Απαλλακτικές ρήτρες. Πότε είναι επιτρεπτές. ΣΟΥΠΕΡ ΣΟΣ το θέμα. Μόνο για ελαφρά αμέλεια επιτρέπεται απαλλακτική ρήτρα και εκεί όχι πάντα (π.χ. προσβολή υγείας, προσωπικότητας/ ατομική διαπραγμάτευση κλπ). Αντίστοιχα, όχι απαλλακτική ρήτρα του αφεντικού για την ευθύνη του από πταίσμα του βοηθητικού προσώπου.

Η)  Ένσταση επίσχεσης + Ένσταση συντρέχοντος πταίσματος + Ένσταση συμψηφισμού (συμψηφίζεται η παραγεγραμμένη αξίωση;; - συμψηφίζεται η απαίτηση τρίτου οφειλέτη μας κατά του δανειστή μας με απαίτηση του δανειστή μας εναντίον μας;;; - πρέπει η απαίτηση που προτείνεται σε συμψηφισμό να είναι ληξιπρόθεσμη και απαιτητή;;;)

Θ)  Παρεπόμενες υποχρεώσεις ασφάλειας, μέριμνας και προστασίας των συμφερόντων των τρίτων, οι οποίες πηγάζουν από την γενική ρήτρα της καλής πίστης (ιδίως υποχρεώσεις προς παράλειψη: μη ανταγωνισμος, εχεμύθεια, λήψη υπόψη και μη βλάβη των συμφεροντων των συναλλασσομένων).

Ι) Στερητική και σωρευτική αναδοχή χρέους + Εκχώρηση απαίτησης  (ΦΟΒΕΡΑ ΣΟΣ-άκια γα θεωρητικό ερώτημα). Πώς γίνεται η εκχώρηση/αναδοχή, τί είναι η αναγγελία, ποιά τα έννομα αποτελέσματα της εκχώρησης/αναδοχής, χρειάζεται να συναινέσει ο δανειστής της απαίτησης;;; κλπ).

Τέλος, να θυμάστε ποιά είναι η σχέση κάλυψης και ποιά η σχέση αξίας, για να χειρίζεστε με άνεση τη σχετική ορολογία.

Παιδιά φοβάμαι ότι αυτό το κατεβατό δεν θα σας βοηθήσει και πολύ, αλλά από την άλλη μεριά, το Γενικό Ενοχικό, είναι μαζί με τις γενικές αρχές το σπουδαιότερο βιβλίο του ΑΚ. Καλό διάβασμα. Διαβάστε το πολύ. Το αξίζει.

15 σχόλια:

  1. παναγιωτη τσιαλα εισαι ο ηρωας μας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. παναγιωτη τσιαλα εισαι ο αρχηγος μας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Μπραβο Παναγιωτη, αυθορμητο το υφος σου,πολυ χρησιμες οι παρατηρησεις-συμβουλες σου!Γενικοτερα συχαρητηρια σε ολους στο Athens Lawschool Wiki !

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. σωζεις πολλους!!! ευχαριστούμε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Παναγιώτη Τσιαλα είσαι πρώτο γκομενάκι!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Πολύτιμη η βοήθεια σου, σε ευχαριστούμε πολύ :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. apsogos!!!! "grafoume kai tis dio vaseis allios ANTE GEIA to themataki... eklapsa..

    poli voithitikos thanks!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. αδερφέ, στηρίζεις και Νομική Κομοτηνής με το έργο σου! Ήρωας!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ποια η διαφορά ανάμεσα σε ένα δικηγόρο και μία βδέλλα;
    Η βδέλλα σταματάει να ρουφά το αίμα σου όταν πεθάνεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Κατατοπιστικός και μπριόζος! πολύ καλή δουλειά, θέλουμε κι άλλα τετοια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή