28 Ιανουαρίου 2012

Επίλυση Πρακτικού Ζητήματος στο Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο (Φροντιστήριο 27/1/2012)

Της Ζαφειρένιας Θεοδωράκη

Πεδίο εφαρμογής Κανονισμού 44/2001:

Στο πεδίο εφαρμογής του Κανονισμού εμπίπτουν αστικές και εμπορικές υποθέσεις, ανεξάρτητα από το είδος του δικαστηρίου (άρθρο 1 παρ. 1). Στο πρακτικό έχουμε όντως αστικές και εμπορικές υποθέσεις (εμπορική δραστηριότητα, εμπορικές συμβάσεις, συμβάσεις με καταναλωτές, αδικοπραξίες κλπ). Επίσης, καμία από τις υποθέσεις που αναφέρονται στο πρακτικό δεν εμπίπτει στις εξαιρέσεις του άρθρου 1 παρ. 2. Επίσης, στο άρθρο 4 παρ. 1 ορίζεται ότι αν ο εναγόμενος δεν έχει κατοικία στο έδαφος κράτους μέλους της ΕΕ, η διεθνής δικαιοδοσία σε κάθε κράτος μέλους ρυθμίζεται από το δίκαιο αυτού του κράτους μέλους (με την επιφύλαξη των άρθρων 22 και 23). Αποκλείεται, συνεπώς, η εφαρμογή του Κανονισμού εάν ο εναγόμενος έχει την κατοικία του σε κράτος εκτός της ΕΕ (εκτός εάν πρόκειται για αποκλειστική διεθνή δικαιοδοσία, όπου η κατοικία του εναγομένου είναι αδιάφορη). Ο Α εν προκειμένω, ο οποίος θα είναι εναγόμενος στις...

...διαφορές που ενδέχεται να προκύψουν, κατοικεί στα Ιωάννινα, δηλαδή σε πόλη της Ελλάδας που είναι κράτος μέλος της ΕΕ. Συνεπώς, εφαρμόζεται ο Κανονισμός Βρυξέλλες Ι.

Γενικές κατευθύνσεις:

Σε κάθε ειδικότερη διαφορά θα πρέπει να ερευνήσουμε εάν υπάρχει αποκλειστική βάση διεθνούς δικαιοδοσίας (άρθρο 22) ή συντρέχει περίπτωση εφαρμογής των προστατευτικών διατάξεων του Κανονισμού για τα αδύναμα μέρη (καταναλωτές-άρθρα 15-17, ασφαλιζόμενοι-άρθρα 8-14, εργαζόμενοι-άρθρα 18-21). Εάν συντρέχει περίπτωση εφαρμογής κάποιας από αυτές τις διατάξεις αυτή εφαρμόζεται αποκλείοντας κάθε άλλη. Σε διαφορετική περίπτωση, εφαρμόζουμε τη γενική βάση διεθνούς δικαιοδοσίας (άρθρο 2), προσέχοντας το ενδεχόμενο να μπορεί να εφαρμοστεί και κάποια από τις ειδικές συντρέχουσες βάσεις διεθνούς δικαιοδοσίας (άρθρα 5, 6).

Με βάση όλα τα παραπάνω, οι απαντήσεις στα επιμέρους ερωτήματα έχουν ως εξής:

α) εν γένει εμπορική δραστηριότητα:

Δεν υπάρχει αποκλειστική βάση διεθνούς δικαιοδοσίας και δεν εφαρμόζεται κάποια από τις προστατευτικές διατάξεις των άρθρων 8-21. Αρμόδια είναι τα δικαστήρια όπου έχει την κατοικία του ο Α (ως εναγόμενος). Το άρθρο 2 παραπέμπει στα δικαστήρια του κράτους αυτού γενικά. Το ποιο δικαστήριο συγκεκριμένα έχει αρμοδιότητα ορίζεται από το εσωτερικό δίκαιο του κράτους. Εν προκειμένω, ο Α κατοικεί στα Ιωάννινα, επομένως θα εναχθεί στα δικαστήρια της Ελλάδας και συγκεκριμένα στο Πρωτοδικείο Ιωαννίνων, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.

β) εμπορικές συμβάσεις με ξένους επαγγελματίες:

1. Επειδή πρόκειται για συμβάσεις μεταξύ επαγγελματιών, δεν υπάρχει σύμβαση καταναλωτών, οπότε δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις που αφορούν τους καταναλωτές. Ενάγεται στα δικαστήρια του τόπου όπου έχει την κατοικία του (γενική βάση διεθνούς δικαιοδοσίας) σύμφωνα με το άρθρο 2.

2. Επειδή όμως πρόκειται για συμβάσεις, εφαρμόζεται και το άρθρο 5 παρ. 1 που προβλέπει την ειδική συντρέχουσα βάση διεθνούς δικαιοδοσίας σύμφωνα με την οποία ως προς διαφορές εκ συμβάσεως, πρόσωπο μπορεί να εναχθεί ενώπιον του δικαστηρίου του τόπου όπου εκπληρώθηκε ή οφείλει να εκπληρωθεί η επίδικη παροχή.

Επομένως, ο Α θα εναχθεί είτε στο Πρωτοδικείο Ιωαννίνων είτε στο δικαστήριο του τόπου όπου οφείλει να εκπληρώσει την παροχή του.

γ) τυχόν αδικοπρακτικές αξιώσεις:

1. Ισχύει η γενική βάση διεθνούς δικαιοδοσίας (άρθρο 2, βλ. παραπάνω) αφού δεν υπάρχει αποκλειστική βάση και δεν εφαρμόζεται διάταξη που προστατεύει αδύναμα μέρη.

2. Στο άρθρο 5 παρ. 3 ιδρύεται ειδική συντρέχουσα βάση διεθνούς δικαιοδοσίας σύμφωνα με την οποία ως προς αδικοπρακτικές ενοχές πρόσωπο ενάγεται και ενώπιον δικαστηρίου του τόπου όπου συνέβη το ζημιογόνο γεγονός.

Ο Α θα εναχθεί ή στο Πρωτοδικείο Ιωαννίνων ή στο δικαστήριο του τόπου όπου θα συμβεί το ατύχημα.

δ) αξιώσεις από ξένους καταναλωτές:

Η αγωγή καταναλωτή κατά του αντισυμβαλλόμενου μπορεί να ασκηθεί είτε ενώπιον των δικαστηρίων του κράτους μέλους στο έδαφος του οποίου έχει την κατοικία του ο αντισυμβαλλόμενος είτε ενώπιον των δικαστηρίων του τόπου κατοικίας του καταναλωτή (άρθρο 16). Οι διατάξεις για τους καταναλωτές αποκλείουν την εφαρμογή της γενικής βάσης διεθνούς δικαιοδοσίας και εφαρμόζονται αποκλειστικά. Οι καταναλωτές μπορούν να ενάγουν τον Α είτε στο Πρωτοδικείο Ιωαννίνων είτε στο δικαστήριο του τόπου κατοικίας τους.

ΠροσοχήΟ τόπος κατοικίας του αντισυμβαλλομένου του καταναλωτή που ασκεί την αγωγή συμπίπτει με τον τόπο κατοικίας του εναγομένου που προβλέπεται από το άρθρο 2 του Κανονισμού. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι εφαρμόζεται η γενική βάση διεθνούς δικαιοδοσίας, γιατί διατάξεις για τους καταναλωτές δεν ιδρύουν συντρέχουσα βάση επειδή προέχει η προστασία του καταναλωτή.

ε) ακίνητη περιουσία της επιχείρησης στο εξωτερικό:

Εφαρμόζεται η αποκλειστική βάση διεθνούς δικαιοδοσίας επί εμπραγμάτων δικαιωμάτων για τα ακίνητα του άρθρου 22, σύμφωνα με το οποίο αποκλειστικά αρμόδιο είναι το δικαστήριο του κράτους μέλους της τοποθεσίας του ακινήτου. Η βάση αυτή αποκλείει τη γενική βάση του άρθρου 2.

στ) υποκαταστήματα της επιχείρησης στο εξωτερικό:

1.  Ισχύει η γενική βάση διεθνούς δικαιοδοσίας (άρθρο 2, βλ. παραπάνω) αφού δεν υπάρχει αποκλειστική βάση και δεν εφαρμόζεται διάταξη που προστατεύει αδύναμα μέρη.

2. Σύμφωνα με το άρθρο 5 παρ. 5, ως προς διαφορές σχετικές με την εκμετάλλευση υποκαταστήματος πρόσωπο μπορεί να εναχθεί και ενώπιον του δικαστηρίου της τοποθεσίας του υποκαταστήματος.
Ο Α μπορεί να εναχθεί στο Πρωτοδικείο Ιωαννίνων ή στα δικαστήρια του κράτους στο οποίο βρίσκεται το υποκατάστημα.

ΠροσοχήΗ ειδική βάση διεθνούς δικαιοδοσίας για τα υποκαταστήματα αφορά μόνο τη δράση του συγκεκριμένου υποκαταστήματος. Εάν ο ενάγων θέλει να ενάγει τον Α για το σύνολο της δραστηριότητάς του θα πρέπει να ασκήσει την αγωγή του στα δικαστήρια του τόπου όπου ο Α έχει την κατοικία του.


Σχετικά με το πώς θα διασφαλίσει ο Α ότι:

α) μόνο τα ελληνικά δικαστήρια θα έχουν δικαιοδοσία για αγωγές εναντίον του ως προς τα ανωτέρω θέματα:

Για τις περιπτώσεις α, β, γ, στ, ο Α μπορεί να συμφωνήσει παρέκταση αρμοδιότητας σύμφωνα με το άρθρο 23 και σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του άρθρου αυτού (έγγραφος τύπος). Μετά τη συμφωνία, τα δικαστήρια της Ελλάδας θα έχουν αποκλειστική διεθνή δικαιοδοσία (άρθρο 23 παρ. 1).
Στην περίπτωση ε ο Α δεν μπορεί να κάνει κάτι, παρέκταση δεν επιτρέπεται στις περιπτώσεις όπου υπάρχει αποκλειστική διεθνής δικαιοδοσία.

Στην περίπτωση δ υπάρχει δυνατότητα παρέκτασης:

1. μεταγενέστερη της γένεσης της διαφοράς (άρθρο 17 στ. 1)

2. προγενέστερη της γένεσης της διαφοράς μόνο εάν εξυπηρετεί τα συμφέροντα του καταναλωτή, του δίνει δηλαδή δυνατότητα να επιλέξει δικαστήριο (άρθρο 17 στ. 2)

3. προγενέστερη της γένεσης της διαφοράς επιτρέπεται εάν καταναλωτής και αντισυμβαλλόμενος, κατά τη σύναψη της σύμβασης, έχουν τόπο κατοικίας ή συνήθους διαμονής στο ίδιο κράτος και συμφωνούν ότι διεθνή δικαιοδοσία θα έχει το κράτος αυτό, υπό την προϋπόθεση όμως ότι το δίκαιο αυτού του κράτους μέλους δεν απαγορεύει τέτοιες συμφωνίες. (Ο νόμος 2251/1994 για την προστασία των καταναλωτών απαγορεύει τέτοιου είδους ρυθμίσεις με γενικούς όρους συναλλαγών)

[Φαίνεται, βέβαια,  ότι αυτές οι λύσεις δεν εξυπηρετούν ιδιαίτερα τον Α. Ενδεχομένως ο Α θα μπορούσε να ιδρύσει όμιλο εταιρειών στα κράτη μέλη όπου επιθυμεί να δραστηριοποιείται εμπορικά. Με αυτόν τον τρόπο θα ενάγεται κάθε φορά στο κράτος όπου θα έχει την έδρα της η κάθε εταιρεία (με την οποία θα έχει συναλλαγεί, κατά κανόνα, ο καταναλωτής.)]

β) το ελληνικό δίκαιο θα εφαρμοστεί σε όλες τις ανωτέρω διαφορές:

Για τις συμβάσεις ισχύει η αρχή της αυτονομίας της βούλησης σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 1 του Κανονισμού Ρώμη Ι. Ο Α μπορεί να συμφωνήσει με τους αντισυμβαλλομένους του ποιο θα είναι το εφαρμοστέο δίκαιο.

Ως προς τις αδικοπραξίες, εφαρμόζεται ο Κανονισμός Ρώμη ΙΙ. Ο Α θα μπορεί να συμφωνήσει ότι εφαρμοστέο θα είναι το ελληνικό δίκαιο αλλά μόνο πριν την επέλευση του ζημιογόνου γεγονότος, ενώ μετά το ζημιογόνο γεγονός ελευθερία επιλογής υπάρχει μόνο εάν και τα δύο μέρη ασκούν εμπορική δραστηριότητα και με με συμφωνία η οποία αποτέλεσε αντικείμενο ελεύθερης διαπραγμάτευσης (άρθρο 14).

1 σχόλιο:

  1. Νομίζω ότι εκ παραδρομής έχει γίνει λάθος στο τελευταίο υποερώτημα-εκ των προτέρων συμφωνία για επαγγελματίες μόνο- εκ των υστέρων για όλους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή