(*Προέλευση εγγράφου άγνωστη)
ΒΟΗΘΗΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ I
[ Το βοήθημα μελέτης απευθύνεται στους φοιτητές του πρώτου εξαμήνου. Οι μέσα σε ( ) αριθμοί παραπέμπουν στους περιφερειακούς αριθμούς]
1. Ποιές είναι οι προερμηνευτικές αρχές και ποιά η σημασία τους. (3)
2. Αναφέρετε παραδείγματα μονισμού στο νομικό χώρο (ενιαία έννομη τάξη 8, τυπική και ουσιαστική διάσταση του Συντ. 9)
3. Ποια τα τρία βασικά είδη...
...εννόμων τάξεων; (14)
4. Τί είναι καταστατική αρχή της έννομης τάξης; (16)
5. Τί είναι πολιτική πραγματικότητα; (21)
6. Τι είναι ερμηνεία; (31)
7. Ερμηνεία de constitutione lata και de constitutione ferenda; (32)
8. Τί είναι ιστορική θέληση του συντακτικού νομοθέτη; (38)
9. Τι είναι αντικειμενικό νόημα των κανόνων δικαίου; (39)
10. Σύμφωνη προς το Σύνταγμα ερμηνεία; (51)
11. Εξειδίκευση των συνταγματικών κανόνων; (54)
12. Τι είναι καθοριστική(56), προσδιοριστική (57)και συμπληρωματική ερμηνεία(58);
13. Τί είναι αυθεντική (59), επίσημη(60) και επιστημονική(61) ερμηνεία;
14. Ποιές οι μέθοδοι ερμηνείας (33)
15. Ποιά η «κορυφαία» μέθοδος ερμηνείας;
16. Τι είναι γραμματολογική ερμηνεία; (62)
17. Τι είναι λογική ερμηνεία; (66)
18. Ποιά είναι τα argumenta;
19. Τι είναι διασταλτική και τι συσταλτική ερμηνεία; (69)
20. Τι είναι ιστορική (74), τι συστηματική (77) και τι τελολογική μέθοδος;
2. Το Δίκαιο
21.Τι είναι δίκαιο; (80)
22.Τι είναι δίκαιο υπό τυπική έννοια (89)
23. Αναπτύξτε τα τρία τυπικά στοιχεία του δικαίου, (jus scriptum 92, jus in usu 93, jus cogens 97)
24.Τι είναι δίκαιο υπό ουσιαστική έννοια; (98)
25. Ποια τα τρία στοιχεία της ουσιαστικής διάστασης του δικαίου; (98)
26. Δικαιοσύνη και δίκαιο ταυτίζονται; (112)
27. Ποιά η σχέση δικαίου και Δημοκρατίας; (112)
28. Που βασίζεται η διάκριση του δικαίου σε δημόσιο και ιδιωτικό; (121)
29. Τι είναι δημοσιοποίηση του ιδιωτικού (129) και τι ιδιωτικοποίηση του δημοσίου (134) δικαίου;
30. Σε ποιά συνταγματική διταξη βασίζεται η διάκριση του δικαίου σε πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό; (140)
31. Τι είναι συνταγματικό δίκαιο; (142)
32. Ποιές οι πηγές του συνταγματικού δικαίου; (144)
33. Τί είναι δικαίωμα (152), αρμοδιότητα (153), υποχρέωση (154), έννομη σχέση (155), θεσμός (156);
34. Τι είναι ικανότητα δικαίου και ποιά η συνταγματική της αναγωγή
35. Τι είναι ιθαγένεια; (160)
36. Ποιοί είναι έλληνες πολίτες και ποιοί αλλοδαποί; (161)
3. Η Έννομη Τάξη
37. Τι είναι έννομη τάξη και σε τί διακρίνεται από το δίκαιο; (162)
38. Αναπτύξτε τη βασική αρχή που διέπει τις σχέσεις συνταγματικού και κοινού δικαίου: lex posterior derogat inferiori. (166).
39. Αναπτύξτε τις βασικές αρχές που ισχύουν μεταξύ ισοδυνάμων κανόνων: α) lex posterior derogat priori (167) β) lex specialis derogat legi generali (168).
40.Τί είναι κενά του δικαίου και σε τι διακρίνονται; (169)
41. Ποίο το περιεχόμενο της αρχής της ρυθμιστικής πληρότητας της έννομης τάξης; (170)
42. Τι είναι αναλογία; (171)
43. Ποια η συνταγματική θεμελίωση της αρχής της ενότητας της έννομης τάξης; (138,174).
44. Ποιοί οι λόγοι μεταβολής της έννομης τάξης; (179, 180).
45. Ποια η ιεραρχία της έννομης τάξης;
46. Σε ποιές συνταγματικές διατάξεις θεμελιώνεται η τυπική υπεροχή του Συντάγματος; (200)
47. Σε ποιές συνταγματικές διατάξεις θεμελιώνεται η τυπική υπεροχή των νόμων έναντι των κανονιστικών πράξεων; (200).
48. Ποια η ιεραρχική θέση του διεθνούς δικαίου στην έννομη τάξη, έναντι του Συντάγματος, έναντι των νόμων; (201).
49. Τι σημαίνει η αρχή της τυπικής ισοδυναμίας των συνταγματικών κανόνων; (202)
50. Ποιά η καταστατική αρχή της σύγχρονης έννομης τάξης του κοινωνικού ανθρωπισμού; (203)
51. Τί είναι ανθρώπινη αξία (203)
52. Τι είναι θεμελιώδης αρχή υπό τυπική έννοια; Αναγνωρίζονται τέτοιες αρχές; (205)
53. Τι είναι θεμελιώδεις αρχές με την ουσιαστική έννοια του όρου. Αναφέρατε παραδείγματα. (206).
ΒΟΗΘΗΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΙΙ
[ Το βοήθημα μελέτης απευθύνεται στους φοιτητές του πρώτου εξαμήνου. Οι μέσα σε ( ) αριθμοί παραπέμπουν στους περιφερειακούς αριθμούς]
Κεφάλαιο Δεύτερο: Το Κράτος
4. Το Κράτος
1. Ποια τα στοιχεία του κράτους; (212)
2. Νομική προσωπικότητα του κράτους 214
3. Ποια ή έννοια της χώρας ως στοιχείου του κράτους (230) και τι περιλαμβάνει (231);
4. Ποια η νομική σχέση κράτους και χώρας; (232)
5. Τι είναι εξουσία και ποια τα στοιχεία της; (234)
6. Τι είναι πρωτογενής (240), αυτοδύναμη (241) και τι κυρίαρχη (242) εξουσία;
7. Τι είναι διάκριση των εξουσιών και τί διάκριση των λειτουργιών (244);
8. Ιστορική εμφάνιση και εξέλιξη της αρχής της διάκρισης των εξουσιών (246-249)
9. «Σύγχυση» των εξουσιών (250) και σημασία της αρχής (251)
10. Τι ορίζει το άρθρο 26 του Συντάγματος
11. Τι είναι δημόσιος τομέας; (256)
12. Η νομική προσωπικότητα του κράτους (259-261)
13. Τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (262)
14. Τα κρατικά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (263-265)
15. Τι είναι τοπική και τι ουσιαστική ή καθ ύλη αρμοδιότητα των κρατικών οργάνων; (266)
16. Τι περιλαμβάνει η άμεση και τι έμμεση κρατική οργάνωση; (267)
17. Τι είναι συγκεντρωτικό και τι αποκεντρωτικό σύστημα και ποιό επιτάσσει το Σύνταγμα στο άρθρο 101; (268-269)
18. Σε τι συνίσταται η διάκριση κρατικού οργάνου και φορέα του κρατικού οργάνου; (272);
19. Ποιες οι διακρίσεις των κρατικών οργάνων;
20. Τι είναι κρατική απόφαση και σε τι διαφέρει από τις κρατικές θελήσεις; (282)
21. Τι είναι ενιαίο κράτος; (287)
22. Τι είναι ομοσπονδιακό κράτος; (288)
23. Σε τι διαφέρουν τα ομοσπονδιακά κρατίδια από το ομοσπονδιακό κράτος; (289)
24. Ποιο το κριτήριο της μετάβασης από το νομικό τύπο του διακρατικού οργανισμού στο κρατικό μόρφωμα; (291)
25. Ομοσπονδιακό κράτος και ομοσπονδία κρατών είναι το ίδιο; ( 293. Πρόκειται για δύο διαφορετικές μορφές ομοσπονδιακών κρατικών μορφωμάτων).
26. Ποιος ο ρόλος του ευρωπαϊκού Συντάγματος στη διαμόρφωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως κρατικής οντότητας; (297)
27. Τι είναι συνομοσπονδία κρατών; (299)
5. Το Πολίτευμα
28. Τι είναι πολίτευμα; (302)
29. Τι διαφέρει το πολίτευμα από το πολιτικό σύστημα; (302)
30. Τι διαφέρει το πολίτευμα από το κράτος; (303)
31. Ποια η διάκριση των πολιτευμάτων κατ’ Αριστοτέλη; (304)
32. Ποια η διμερής διάκριση των πολιτευμάτων; (305)
33. Τι είναι κυβερνητικό σύστημα και σε τι διαφέρει από το πολίτευμα; Ποιά τα κυβερνητικά συστήματα; (312-313)
34. Τι είναι προεδρικό σύστημα (314) και ποιες οι βασικές διαφορές του από το κοινοβουλευτικό (315)
35. Αποτελεί ο (άμεσος / έμμεσος) τρόπος εκλογής του προέδρου συστατικό στοιχείο του (προεδρικού / κοινοβουλευτικού) κυβερνητικού συστήματος; (316)
36.Τι είναι το λεγόμενο σύστημα της κυβερνώσης βουλής; (317)
37. Ποια η μορφή του ελληνικού πολιτεύματος κατά το άρθρο 1 παρ. 1 του ελληνικού Συντάγματος; (319)
6. Κράτος Δικαίου και Κοινωνικό Κράτος
38. Ορισμός του κράτους δικαίου (323).
39. Τι είναι κοινωνικό κράτος; (338)
40. Τι είναι προστατευτικό (343) και τι εξασφαλιστικό (344) κοινωνικό κράτος;
Κεφάλαιο Τρίτο: Το Σύνταγμα
7. Το Σύνταγμα
41. Ποια είναι τα δύο βασικά στοιχεία του Συντάγματος και σε τι αναλύονται;
Απάντηση: Τα δύο βασικά στοιχεία της υπόστασης του Συντάγματος είναι corpus και animus. Το πρώτο στοιχείο corpus, δηλαδή ο τύπος αναλύεται σε τρία μερικότερα στοιχεία (γραπτή μορφή, αυστηρότητα, τυπική υπεροχή). Το δεύτερο στοιχείο, η ουσία, το περιεχόμενο, animus, αναλύεται σε τρία μερικότερα ουσιαστικά στοιχεία (γενικό θεμελιώδες, καθολικό).
42. Ποια η διαφορά παραδοσιακής – δυαδιστικής και μονιστικής θεωρίας ως προς τη συνδρομή των δύο στοιχείων για την συγκρότηση του Συντάγματος;
Απάντηση: Κατά τη παραδοσιακή θεωρία για την ύπαρξη Συντάγματος αρκεί η ύπαρξη ενός στοιχείου, είτε του corpus είτε του animus. Κατά τη μονιστική θεωρία για να υπάρχει Σύνταγμα είναι απαραίτητη η συνδρομή και των δύο στοιχείων και του corpus και του animus. (βλ και 352)
43. Τι είναι Σύνταγμα υπό την ευρεία (παραδοσιακή - πολιτειολογική) έννοια του όρου; (348, 354)
44. Τι είναι Σύνταγμα με τη στενή νομική έννοια του όρου; (348, 374)
45. Τί είναι οιονεί Σύνταγμα; (348, 407)
46. Είναι απαραίτητη η ύπαρξη τύπου για την ύπαρξη Συντάγματος; Τι υποστηρίζει η η δυαδιστική και τι η μονιστική θεωρία; Σε τι συνίσταται η βασική διαφωνίας τους; (351)
47. Υπάρχουν τυπικά και ουσιαστικά Συντάγματα ή τυπική και ουσιαστική διάσταση του Συντάγματος; (353)
48. Υπάρχει «νομοθετικό Σύνταγμα»; Ποιές οι σχετικές απόψεις;
Απάντηση: Με τον όρο αυτό αποδίδεται η παραδοσιακή δυαδιστική θέση κατά την οποία κανόνες «ουσιαστικού συνταγματικού δικαίου» ανευρίσκονται και στους κοινούς νόμους. Κατά τη μονιστική αντίληψη δεν είναι δυνατή η εμφάνιση συνταγματικών κανόνων με την μορφή των νόμων. (364)
49. Πότε εμφανίστηκαν τα πρώτα Συντάγματα; (385 -386). Ποια τα συνταγματικά μορφώματα που προηγήθηκαν; (409)
50. Κυρίως με ποιόν όρο αποδίδεται ο όρος «Σύνταγμα» στην αρχαία Ελλάδα; Τί είναι Σύνταγμα κατ΄Αριστοτέλη, ποιές οι ομοιότητες και διαφορές με τη σύγχρονη έννοια του Συντάγματος; (410)
51. Τα οιονεί Συντάγματα στην Αρχαία Ελλάδα (410).
52. Ήταν η Magna Charta Σύνταγμα; (411)
53. Τι είναι το Σύνταγμα με την ουσιαστική έννοια του όρου;
Απάντηση: lex generalis, lex fundamentalis, lex universalis
54. Τι σημαίνει ότι το Σύνταγμα είναι ο «νόμος των νόμων, lex legibus»; (419)
55. Tι είναι index constitutionalis; Καθιερώνεται στην ισχύουσα έννομη τάξη;
Απάντηση: Ιndex constitutionalis είναι «συνταγματικός κατάλογος», δηλαδή κατάλογος θεμάτων που ρυθμίζει αποκλειστικά το Σύνταγμα. Τέτοιος κατάλογος δεν υπάρχει στην ισχύουσα έννομη τάξη, στην οποία συντακτικός και κοινός νομοθέτης συνρυθμίζουν τα ίδια θέματα.
56. Τι είναι κατά κυριολεξία «εκτελεστικοί νόμοι»; Είναι όλοι οι νόμοι «εκτελεστικοί» των διατάξεων του Συντάγματος; (416)
57. Τι σημαίνει ότι το Σύνταγμα είναι lex generalis; (418)
58. Τι σημαίνει ότι το Σύνταγμα είναι lex fundamentalis για συγκεκριμένη έννομη τάξη;
Απάντηση: Σημαίνει ότι «θεμελιώδεις είναι οι κανόνες του Συντάγματος» (429). Η αρχή αυτή αναλύεται στις εξής δύο μερικότερες: α) όλοι οι θεμελιώδεις κανόνες της έννομης τάξης βρίσκονται στο Σύνταγμα (430) β) Όλοι οι κανόνες του Συντάγματος είναι θεμελιώδεις (431).
59. Τι σημαίνει ότι το Σύνταγμα είναι lex universalis (432); Σε ποιά διάταξη θεμελιώνεται η καθολικότητα του Συντάγματος ; (Σύντ. άρθρ. 25 παρ. 1 εδ. γ).
60. Περιέχει το Σύνταγμα μόνο κανόνες «δημοσίου δικαίου»;
61. Τι είναι το Σύνταγμα με την τυπική έννοια του όρου;
Απάντηση: lex scripta, dura (rigida)lex, lex universalis.
62. Υπάρχουν γραπτά και άγραφα Συντάγματα ή γραπτοί και άγραφοι συνταγματικοί κανόνες και γιατί; (444-445)
63. Ποια η έννοια της αυστηρότητας, τι είναι σχετική (450) και τι απόλυτη (451) αυστηρότητα;
64. Τι είναι τυπική υπεροχή (453) και σε τι διακρίνεται από την αυστηρότητα (455-456);
65. Τι ορίζει το Σύνταγμα για το δικαίωμα αντίστασης;
ΒΟΗΘΗΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΙΙΙ
[ Το βοήθημα μελέτης απευθύνεται στους φοιτητές του πρώτου εξαμήνου. Οι μέσα σε ( ) αριθμοί παραπέμπουν στους περιφερειακούς αριθμούς]
8. Οι Τυπικές μορφές των συνταγματικών κανόνων
1. Ποιές οι τυπικές μορφές των συνταγματικών κανόνων; (480)
2. Τι είναι ερμηνευτικές δηλώσεις; Παραδείγματα (481)
3.Ποιά η τυπική δύναμη των ερμηνευτικών δηλώσεων; (481)
4.Τί είναι ψηφίσματα; Παραδείγματα. (483 επ)
5. Τι είναι συντακτικές πράξεις; Παραδείγματα. (488 επ.)
6.Τι διαφέρουν τα ψηφίσματα από τις συντακτικές πράξεις;
7. Είναι οι μη ρητοί συνταγματικοί κανόνες άγραφοι; (496)
8. Τι είναι έθιμο και τι συνταγματικό έθιμο; (499)
9. Ποιά τα στοιχεία του εθίμου; (499, 503,504)
10. Ποιές οι προϋποθέσεις του συμπληρωματικού συνταγμτικού εθίμου; (507)
11. Ποιά η τυπική δύναμη του συμπληρωματικού συνταγματικού εθίμου; (502, 508)
12. Σύγχρονα παραδείγματα συνταγματικού εθίμου; (510)
13. Τι είναι συνθήκες του πολιτεύματος; Είναι κανόνες δικαίου; (513)
14. Διαφορές και ομοιότητες εθίμου και συνθηκών πολιτεύματος; (514)
9. Η συντακτική εξουσία
15. Τι είναι συντακτική εξουσία με την ευρεία έννοια του όρου και τι περιλαμβάνει; (516)
16. Ποιά τα χαρακτηριστικά της πρωτογενούς συντακτικής εξουσίας; (517)
17. Υπάρχουν δεσμεύσεις της πρωτογενούς συντακτικής εξουσίας; (518)
18. Τι είναι αναθεωρητική λειτουργία; (520)
19. Τι ορίζει το άρθρο 110 ; (523)
20. Είναι δυνατή και με ποιά έννοια η αναθεώρηση του άρθρου 110 παρ.1 του Σ; (524, 529)
21. Ποιές διατάξεις δεν αναθεωρούνται;
22. Επιτρέπεται η καθιέρωση της άμεσης εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας; (533)
23. Περιγράψτε συνοπτικά τη διαδικασία αναθεώρησης. (537 επ.)
24. Ποιές οι θεωρίες για το ζήτημα της διεξαγωγής συνταγματικού δημοψηφίσματος;
(α) Η θεωρία του αποκλεισμού (547), (β) Η θεωρία της υποκατάστασης (548) και (γ)η θεωρία του συγκερασμού (550 επ).
25. Ποιά θέματα δεν μπορούν να τεθούν σε συνταγματικό δημοψήφισμα; (553)
26. Τι είναι μεταβολή του νοήματος; (554)
27. Ποιά τα κριτήρια της μεταβολής του νοήματος; (559)
10. Τα ελληνικά Συντάγματα
28. Ποιά ελληνικά Συντάγματα τέθηκαν σε εφαρμογή μέχρι σήμερα;
Κεφάλαιο Τέταρτο: Το κοινό δίκαιο
11. Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο
29. Ποια η θέση του διεθνούς δικαίου στην ιεραρχία της έννομης τάξης; (617)
30. Ποιό δικαστήριο αίρει την αμφισβήτηση για τον χαρακτηρισμό κανόνων διεθνούς δικαίου ως γενικά παραδεδεγμένων; (619)
31. Ποιά η επίδραση του Ευρωπαϊκού Συντάγματος στο ευρωπαϊκό δίκαιο; (631)
12. Ο νόμος
32. Τι είναι νόμος; (632)
33. Εκτελεστικοί νόμοι. (635)
34. Οργανωτικοί νόμοι (636)
35. Ατομικοί νόμοι (637)
36. Νόμοι – μέτρα (638)
37. Σε ποίους ανήκει και πως ασκείται η νομοθετική πρωτοβουλία; (639)
38. Τι είναι έκδοση των νόμων; (640)
39. Τι είναι δημοσίευση; (641)
40. Τι είναι αναπομπή (veto); (642)
41. Χρειάζεται προσυπογραφή η αναπομπή; (642)
42. Ο ΠτΔ οφείλει να ασκήσει veto για λόγους τυπικής συνταγματικής νομιμότητας; (643)
43. Μπορεί ή οφείλει ο ΠτΔ να αναπέμψει ψηφισθέντα νομοσχέδια για λόγους ουσιαστικής συνταγματικής νομιμότητας; (644)
44. Μπορεί ο ΠτΔ να αναπέμψει ψηφισθέν νομοσχέδιο όχι για λόγους νομιμότητας αλλ΄επειδή διαφωνεί με το περιεχόμενο του νομοσχεδίου;
45. Τι είναι και πότε αρχίζει η τυπική ισχύς του νόμου; (648)
46. Τι είναι και πότε αρχίζει η ουσιαστική ισχύς του νόμου; (649)
47. Τι είναι αδράνεια νόμου; (650)
48. Πως καταργείται ο νόμος; (651)
49. Τι είναι αναδρομικότητα των νόμων; (652)
50. Ποιος κανόνας για την αναδρομικότητα των νόμων προκύπτει από το Σύνταγμα και από ποιές συνταγματικές διατάξεις; (653)
51. Είναι οι δημοψηφισματικοί νόμοι τυπικά ισοδύναμοι με τους κοινοβουλευτικούς νόμους; (656)
13. Η συνταγματικότητα των νόμων
52. Τι είναι (αντι)συνταγματικότητα των νόμων;
53. Ποια τα είδη ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων; (669-674)
54. Ποιό σύστημα ελέγχου συνταγματικότητας των νόμων ισχύει στην Ελλάδα; (681- 685)
55. Τι είναι τυπική συνταγματικότητα και σε τι διακρίνεται; (686)
56. Τι είναι εξωτερική τυπική συνταγματικότητα; Ελέγχεται από τα δικαστήρια; (687)
57. Τι είναι εσωτερική τυπική συνταγματικότητα; Ελέγχεται από τ αδικαστήρια; (688)
58. Τι είναι ουσιαστική συνταγματικότητα; (689)
59. Ποιά δικαστήρια ελέγχουν την ουσιαστική συνταγματικότητα;
60. Πότε επιλαμβάνεται το ΑΕΔ του ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων; (693)
61. Ποιά η διαφορά ανάμεσα σε απόφαση του ΑΕΔ και άλλου δικαστηρίου που κρίνει διάταξη νόμου αντισυνταγματική; (694)
62. Τι αλλαγές επέφερε η αναθεώρηση του 2001 σχετικά με τον έλεγχο της συνταγματικότητας από τα Ανώτατα Δικαστήρια; (695)
63. Αν το Συμβούλιο της Επικρατείας κρίνει διάταξη νόμου αντισυνταγματική μπορέι η βουλή να ψηφίσει διάταξη νόμου ίδιου περιεχομένου;
64. Υπάρχει ευθύνη του κράτους για αντισυνταγματικό νόμο; (696)
14. Οι κανονιστικές πράξεις
65. Τι είναι κανονιστική πράξη; (697)
66. Τι είναι κανονιστική εξουσιοδότηση; (698)
67. Σε τι διακρίνεται η κανονιστική εξουσιοδότηση; (706)
68. Τι είναι άμεση και τι έμμεση κανονισιτκή εξουσιοδότηση; (707)
69. Τι είναι τακτική κανονισιτκή εξουσιοδότηση και τι περιλαμβάνει; (710)
70. Τι είναι εκτελεστικά διατάγματα (711) και τι κανονιστικά διατάγματα, (ειδικής εξουσιοδότησης (714) και γενικής εξουσιοδότησης (718).
71. Σε ποιά συνταγματική διάταξη βασίζεται η έκδοση όλων των άλλων, εκτός των διαταγμάτων, κανονιστικών πράξεων της Διοίκησης; (717).
72. Τι είναι έκτακτη κανονιστική εξουσιοδότηση; (720)
73. Τι διαφέρει η έκτακτη από τη τακτική κανονιστική εξουσιοδότηση;
74. Τι συμβαίνει αν πράξη νομοθετικού περιεχομένου δεν κυρωθεί από τη βουλή; (723)
75. Τι ορίζει το άρθρο 48 για την εξαιρετική κανονιστική εξουσιοδότηση;
ΒΟΗΘΗΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΙV
[ Το βοήθημα μελέτης απευθύνεται στους φοιτητές του πρώτου εξαμήνου. Οι μέσα σε ( ) αριθμοί παραπέμπουν στους περιφερειακούς αριθμούς]
15. Η άμεση Δημοκρατία
1. Άμεση έμμεση και μικτή Δημοκρατία (727, 729, 730)
2. Τι είναι (άμεση) Δημοκρατία; Δημοκρατία (728)
3. Η αρχή της ταυτότητας (728)
4. Η Αρχαία Ελληνική Δημοκρατία (731-739)
16. Η αντιπροσωπευτική ή έμμεση Δημοκρατία
5. Τι είναι έμμεση Δημοκρατία (729) και πότε εμφανίστηκε (740);
6. Ποιές οι θεωρητικές βάσεις του φιλελεύθρου κοινοβουλευτικού αντιπροσωπευτισμού; (741)
7. Η διάκριση μεταξύ πηγής και άσκησης της εξουσίας (742-744)
8. Τι είναι αντιπροσώπευση; Συνοπτική ανάλυση του ορισμού (745)
9. Η αντιπροσώπευση κατά τον C. Schmitt (746) και τον G. Leibholz (747), Lowell, Miceli, Duguit (753)
10. Η ελεύθερη εντολή (754-756)
11. Η κριτική του αντιπροσωπευτικού συστήματος από τον Rousseau (757)
12. Η κρίση του αντιπροσωπευτικού συστήματος (758)
13. Η «εξουσία της ψήφου και η κρίση του αντιπροσωπευτικού συστήματος (759)
17. Η σύγχρονη Δημοκρατία
14.Οι πυλώνες της σύγχρονης Δημοκρατίας (765)
15. Τι είναι μικτή Δημοκρατία (766)
16. Αποτελεί η «μικτή Δημοκρατία» ιδιαίτερο τύπο πολιτεύματος; (769)
17. Μπορεί η κομματική Δημοκρατία να είναι «μικτή Δημοκρατία»; (770)
18. Συμβατότητα θεσμών άμεσης Δημοκρατίας και αντιπροσωπευτικού συστήματος; (770- 775)
19. Οι θεωρίες για τη μορφή της σύγχρονης κομματικής Δημοκρατίας έμμεση (777-778), άμεση (779-791), λειτουργική (782-783)
20. Έννοια και λειτουργία της κομματικής Δημοκρατίας (784-789)
21. Η εκπροσώπηση (797-800)
22. Βασικές διαφορές αντιπροσώπευσης και εκπροσώπησης (797-800)
23. Η επιτακτική εντολή (802)
24. Δεσμευτική εντολή. Διαφορές δεσμευτικής και επιτακτικής εντολής. (803)
25. Συμπολίτευση – αντιπολίτευση και δεσμευτική εντολή (804)
26. Η θεμελίωση της δεσμευτικής εντολής στα άρθρα 41 παρ.2 (810) και 52 (806-809) του Συντάγματος
27. Το δικαίωμα διαφωνίας των βουλευτών (813-814)
28. Η «επανεμφάνιση των θεσμών άμεσης Δημοκρατίας (815-817)
29. Κρίση αντιπροσωπευτικού συστήματος και θεσμοί άμεσης Δημοκρατίας (818-819)
30. ‘Εννοια θεσμών άμεσης Δημοκρατίας (820)
31. Οι τρείς βασικοί θεσμοί άμεσης Δημοκρατίας. Βασικά χαρακτηριστικά και σύγκριση (825-827)
32. Η συνταγματική πρόβλεψη του δημοψηφίσματος ως καθοριστικό στοιχείο της μορφής του πολιτεύματος (833-834)
33. Έννοια της πρωτοβουλίας πολιτών (835-837)
34. Η ανάκληση (858-859)
18. Το Κοινοβουλευτικό Σύστημα
35. Έννοια κοινοβουλευτικού συστήματος (860)
36. Η πολιτική αντίθεση μονάρχη κοινοβουλίου και ο ρόλος της στη γένεση και τη διαμόρφωση του κοινοβουλευτικού συστήματος (863)
37. Γιατί στην Αμερικανική ΄Ηπειρο δεν ευδοκίμησε το κοινοβουλευτικό σύστημα;
38. Το κοινοβουλευτικό σύστημα ως κυβερνητικό σύστημα (868-869)
39. Οι τρεις διαστάσεις του κοινοβουλευτικού συστήματος (870-872)
40.Ποιά η σχέση κοινοβουλευτικού συστήματος και αρχής της δεδηλωμένης; (873)
41. Ιστορική εμφάνιση των τριών διαστάσεων του κοινοβουλευτικού συστήματος (874-876)
42. Βασικά χαρακτηριστικά του σύγχρονου κοινοβουλευτικού συστήματος (882-885)
43. Ιδιαίτερα γνωρίσματα του ελληνικού κοινοβουλευτικού συστήματος (886-890)
44.Περίοδοι εξέλιξης του ελληνικού κοινοβουλευτισμού (891-894)
19. Το υποτυπώδες κοινοβουλευτικό σύστημα η αρχή του ελέγχου
45. Εννοια υποτυπώδους κοινοβουλευτικού συστήματος (895)
46. Το υποτυπώδες κοινοβουλευτικό σύστημα στην Ελλάδα (896-899)
47. Η ανάστροφη λειτουργία της αρχής της διατήρησης στο υποτυπώδες κοινοβουλευτικό σύστημα (900-902)
48. Αναφορές (906)
49. Ερωτήσεις (907-909)
50. Επίκαιρες ερωτήσεις (910-911)
51. Αιτήσεις κατάθεσης εγγράφων (914-915)
52.Επερωτήσεις (916-918)
53. Επίκαιρες ερωτήσεις (919-920)
54.Έλεγχος επί των ανεξάρτητων αρχών (921-923)
20. Το πρώιμο (ή γνήσιο) κοινοβουλευτικό σύστημα
55. Γνήσιο ή πρώιμο κοινοβουλευτικό σύστημα (924-926)
56. Ιστορική και νομική έναρξη του πρώιμου κοινοβουλευτικού συστήματος στην Ελλάδα (927-929)
57. Έννοια και όψεις της κοινοβουλευτικής αρχής της διατήρησης (930-931)
58. Η σχετική αρχή της διατήρησης (932-935)
59. Η απόλυτη αρχή της διατήρησης (936-937)
60. Η πρόταση εμπιστοσύνης. Έννοια (938), Προθεσμια (939), διάρκεια (940)
61. Πλειοψηφία πρότασης εμπιστοσύνης. Αποχή ανοχής (941-942)
62.Πρόταση δυσπιστίας (943-946)
21. Το εξελιγμένο κοινοβουλευτικό σύστημα
63. Τι είναι δεδηλωμένη (949) και ποιά τα στοιχεία της (950);
64. Πώς διακριβώνεται η δεδηλωμένη; (951)
65.Οιονεί δεδηλωμένη (952-953)
66. Η σχετική αρχή της δεδηλωμένης. Έννοια, ρυθμιστικό περιεχόμενο (955-956)
67. Η σχετική αρχή της δεδηλωμένης στα ελληνικά Συντάγματα (957-961)
68. Ιστορική γένεση και διακήρυξη της σχετικής αρχής της δεδηλωμένης (962-965)
69. Τέλεια αρχή της δεδηλωμένης (966-968) Φροντιστηριακά Πρακτικά Θέματα Συνταγματικού Δικαίου με τις απαντήσεις τους
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ:
Ζήτημα 1
Η Α Ελληνίδα υπήκοος παντρεύτηκε τον Β Αμερικανό και βάσει του Αμερικανικού Δικαίου απέκτησε αυτοδικαίως την ιθαγένεια των Η.Π.Α. Κατόπιν αυτού ο αρμόδιος υπουργός της αφαίρεσε την ελληνική ιθαγένεια.
Σχολιάσατε.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:Ποια είναι η κρίσιμη Σ. διάταξη; Άρθρο 4 παρ. 3
Το Σ. θέτει το βασικό κανόνα, αλλά παραπέμπει στο νομοθέτη τους άλλους ρυθμιστικούς κανόνες- τους επιμέρους.
Ελληνική Ιθαγένεια:
- Δίκαιο του αίματος (χώρες που εξάγουν μετανάστες)
- Δίκαιο εδάφους (χώρες υποδεχόμενες μετανάστες)
Αφαίρεση της Ελ. ιθαγένειας:Μετά τη μεταπολίτευση γίνεται αναγκαίο το Σύνταγμα να έχει διάταξη σχετική με την αφαίρεση της Ελ. Ιθαγένειας, γιατί η χούντα είχε αφαιρέσει την Ελ. Ιθαγένεια από πολίτες που ήταν ενάντια στο καθεστώς (π.χ. Ανδρέας Παπανδρέου)
Αφαίρεση Ελ. Ιθαγένειας για 2 λόγους (σύμφωνα με Σ.):
Α)εκούσια απόκτηση ιθαγένειας άλλου κράτους
Β)σε περίπτωση που κάποιος ανέλαβε υπηρεσία ενάντια στα εθνικά συμφέροντα
vΗ συγκεκριμένη απόφαση είναι παράνομη, γιατί η κτήση της αμερικανικής Ιθαγένειας είναι απόκτημα ακολούθων και όχι εκούσια απόφαση. Επίσης είναι παράνομη, γιατί έρχεται σε αντίθεση με το δικαίωμα ελεύθερης επιλογής συζύγου. (Σύμφωνα με το 4.3 πρώτος-δεύτερος λόγος)
Ζήτημα 2
Ιδιώτης εγκαθιστά τηλεοπτικό σταθμό σε σκάφος, σταθερά αγκυροβολημένο στο κέντρο του Αιγαίου και αρχίζει να εκπέμπει σε όλη την επικράτεια hard πορνό ταινίες. Κατόπιν κυβερνητικής αποφάσεως το λιμενικό προβαίνει στην κατάσχεση του σκάφους.
Σχολιάσατε.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:Εάν το σκάφος έχει ελληνική σημαία, αφού βρίσκεται στα διεθνή ύδατα, μπορεί το ελληνικό λιμενικό να το κατασχέσει. Εάν όμως δεν έχει ελληνική σημαία δεν μπορεί να το κατασχέσει, αφού το σκάφος βρίσκεται σε διεθνή ύδατα, όπου το ελληνικό κράτος δεν έχει καμιά δικαιοδοσία.
Ζήτημα 3
Με απόφαση του Υπουργού Εξωτερικών, παραχωρείται στην Τουρκία βραχονησίδα σε αντάλλαγμα άλλης που βρίσκεται πλησιέστερα στην Κάλυμνο.
Σχολιάσατε.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:Κρίσιμη διάταξη; - Άρθρο 27 Σ. Για την αλλαγή συνόρων απαιτείται νόμος που ψηφίζεται από τη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών (απόλυτη πλειοψηφία).
Τυπικός λέγεται ο νόμος που ψηφίζεται στη βουλή με την απόλυτη πλειοψηφία (παρόντες).
Ζήτημα 4
Με κοινοτική οδηγία ορίζεται ότι επιτρέπεται η εγκατάσταση Α.Ε.Ι. των κρατών μελών σε οποιοδήποτε κράτος μέλος. Σχολιάσατε τη ρύθμιση αυτή από τη σκοπιά των άρθρων 28&16 του ελληνικού Σ.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Άρθρο 16.8Σ. το τελευταίο εδάφιο
Για την Ελλάδα το ξένο δημόσιο θεωρείται ιδιωτικό
Τα Α.Ε.Ι. μπορούν να είναι μόνο δημόσια
Άρθρο 28Σ.# Άρθρο 16.8Σ.
Κοινοτικό Δίκαιο: άρθρο 28.2Σ. (παράγωγο Διεθνούς Δικαίου- αρχή άμεσης ισχύος)
Ο Έλληνας δικαστής θα το θεωρήσει παράνομο διότι το Σύνταγμα παραπάνω από Κοινοτικό-Διεθνές Δίκαιο.
Ενώ τα ξένα δικαστήρια(Στρασβούργου): νόμιμο διότι Διεθνές ανώτερο του Συντάγματος. Όμως για να μην υπάρξει σύγκρουση εμφανής τα Διεθνή Δικαστήρια καταφέρνουν να τα συνδυάσουν. Γι’ αυτό ξένα ιδιωτικά Α.Ε.Ι.: παραρτήματα(θεωρούνται) δημοσίων ξένων πανεπιστημίων χωρίς να αναγνωρίζονται όμως τα πτυχία από την Ελλάδα.
Ζήτημα 5
Με τροποποίηση του ΠΚ ορίζεται ότι όποιος ασκεί «οξεία» κριτική στην κυβέρνηση τιμωρείται με φυλάκιση .Ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου κατηγορείται φίλος σας δημοσιογράφος για παράβαση της εν λόγω ρύθμισης .Τι θα ισχυριστείτε για να πετύχετε την αθώωσή του ;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αντισυνταγματική η τροποποίηση :αντίθετο Σ5 ,14 Ο υποκειμενικός χαρακτήρας της λέξης «οξεία» αντιβαίνει άλλωστε στη Σ7 παρ.1 Άρα θα ζητηθεί μη εφαρμογή του νόμου (Σ93 παρ4) >>αυτεπαγγέλτως η μη εφαρμογή δεν είναι δεσμευτική για τα άλλα δικαστήρια (διάχυτο σύστημα- παρεμπίπτον σύστημα) αντίθετο (συγκεντρωτικό σύστημα >>έλεγχος της συνταγματικότητας από ανώτατο δικαστήριο).
Ζήτημα 6
Με πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος, διαπιστώνεται η ανάγκη να αναθεωρηθεί το Άρθρο 32Σ., προκειμένου να μην διαλύεται η βουλή, αν δεν μπορεί να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας με την προβλεπόμενη πλειοψηφία. Αποκλίνοντας από το περιεχόμενο της πρότασης, η Αναθεωρητική Βουλή καθιερώνει την άμεση εκλογή του Προέδρου από το λαό.
Σχολιάσατε.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:Η αναθεωρητική βουλή μπορεί να αποκλίνει της Α΄ Βουλής;
Στο μέτρο που μεσολαβεί ο λαός μπορεί να αλλάξει τις αποφάσεις της Α΄ Βουλής. Η Α΄ Βουλή δεσμεύει τη Β΄ ως προς την έκταση των αναθεωρητέων διατάξεων και όχι ως προς το περιεχόμενο της.
Λαός:ανώτατο όργανο- αρχή λαϊκής κυριαρχίας
Η διαδικασία αναθεώρησης του Σ. αναθεωρείται;
Ναι, μπορεί να αναθεωρηθεί με όρια όμως- να μην αλλοιωθεί η αυξημένη τυπική ισχύς του και να μην καταργηθεί η μεσολάβηση του λαού στη διαδικασία.
Ζήτημα 7
Μπορεί να καταργηθεί η ατομική ιδιοκτησία, με αναθεώρηση του Συντάγματος.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η ατομική ιδιοκτησία: Άρθρο 17-αναθεωρήσιμο
Αλλά οικονομική ελευθερία: Άρθρο 5-μη αναθεωρήσιμο
Ζήτημα 8
Με αναθεώρηση του συντάγματος καταργείται ο έλεγχος συνταγματικότητας των νόμων (Σ93 παρ.4, Σ100).
Σχολιάστε.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Εάν δεχόμασταν ότι καταργείται ο έλεγχος συνταγματικότητας τότε με κάθε καινούριο νόμο θα αναθεωρείται το Σύνταγμα.
Άρθρο 26Σ.- διάκριση εξουσιών
Αν δεν υπάρχει ο έλεγχος συνταγματικότητας των νόμων, τότε δεν μπορεί να υπάρξει η αρχή κράτους δικαίου (μη καταργίσιμη άρθρο 110.1) που λέει ότι ουσιαστικά κάθε κανόνας υπόκειται σε ανώτερο.
Ζήτημα 9
Είναι συνταγματικά θεμιτή η καθιέρωση με αναθεώρηση του Συντάγματος ,της άμεσης εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας ;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Άρθρο 110Σ.
Κατά την ορθότερη γνώμη επιτρέπεται η καθιέρωση της άμεσης εκλογής, υπό τον όρο να μην αυξάνονται οι εξουσίες του σε τέτοιο βαθμό ώστε το πολίτευμα από Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία να μεταβάλλεται σε Προεδρική.
Το βασικό για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας είναι οι αρμοδιότητες και όχι η εκλογή. Μπορεί με την άμεση εκλογή να αποκτά σαφές κύρος, αλλά αν δεν αλλάξουν οι αρμοδιότητες δεν αλλάζει το πολίτευμα. Άρα δεν ισχύει. Ναι επιτρέπεται με αναθεώρηση του Συντάγματος με τρόπο που δεν επηρεάζει τις αρμοδιότητες έτσι ώστε να μην πάμε σε άλλο πολίτευμα(π.χ. προεδρικό).
Το πολίτευμά μας είναι Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.
Ο Πρόεδρος Δημοκρατίας είναι πιο ανίσχυρος απ’ ότι σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
Ίσχυαν παλιότερα:
1)-δυνατότητα διάλυσης Βουλής. Τώρα άρθρο 41.1Σ. δεν έχει αυτό το δικαίωμα. Γίνεται από τον πρωθυπουργό άρθρο 41.2.
2)-δυνατότητα διεξαγωγής δημοψηφίσματος μόνος.
3)-δυνατότητα να παύει την κυβέρνηση χωρίς να παύει τη Βουλή.
Αυστρία(πρωθυπουργός ισχυρός), Ιρλανδία, Ισλανδία, Φιλανδία:όλες αυτές οι χώρες έχουν σχετικά ανίσχυρο Πρόεδρο Δημοκρατίας που εκλέγεται από το λαό.
Ζήτημα 10
Με διάταξη τυπικού νόμου εξουσιοδοτείται ο Υπουργός Πολιτισμού να λάβει κάθε αναγκαίο μέτρο για την ομαλή διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.
Σχολιάσατε εν όψει των ρυθμίσεων του άρθρου 43Σ.
ΒΟΗΘΗΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ I
[ Το βοήθημα μελέτης απευθύνεται στους φοιτητές του πρώτου εξαμήνου. Οι μέσα σε ( ) αριθμοί παραπέμπουν στους περιφερειακούς αριθμούς]
1. Ποιές είναι οι προερμηνευτικές αρχές και ποιά η σημασία τους. (3)
2. Αναφέρετε παραδείγματα μονισμού στο νομικό χώρο (ενιαία έννομη τάξη 8, τυπική και ουσιαστική διάσταση του Συντ. 9)
3. Ποια τα τρία βασικά είδη...
...εννόμων τάξεων; (14)
4. Τί είναι καταστατική αρχή της έννομης τάξης; (16)
5. Τί είναι πολιτική πραγματικότητα; (21)
6. Τι είναι ερμηνεία; (31)
7. Ερμηνεία de constitutione lata και de constitutione ferenda; (32)
8. Τί είναι ιστορική θέληση του συντακτικού νομοθέτη; (38)
9. Τι είναι αντικειμενικό νόημα των κανόνων δικαίου; (39)
10. Σύμφωνη προς το Σύνταγμα ερμηνεία; (51)
11. Εξειδίκευση των συνταγματικών κανόνων; (54)
12. Τι είναι καθοριστική(56), προσδιοριστική (57)και συμπληρωματική ερμηνεία(58);
13. Τί είναι αυθεντική (59), επίσημη(60) και επιστημονική(61) ερμηνεία;
14. Ποιές οι μέθοδοι ερμηνείας (33)
15. Ποιά η «κορυφαία» μέθοδος ερμηνείας;
16. Τι είναι γραμματολογική ερμηνεία; (62)
17. Τι είναι λογική ερμηνεία; (66)
18. Ποιά είναι τα argumenta;
19. Τι είναι διασταλτική και τι συσταλτική ερμηνεία; (69)
20. Τι είναι ιστορική (74), τι συστηματική (77) και τι τελολογική μέθοδος;
2. Το Δίκαιο
21.Τι είναι δίκαιο; (80)
22.Τι είναι δίκαιο υπό τυπική έννοια (89)
23. Αναπτύξτε τα τρία τυπικά στοιχεία του δικαίου, (jus scriptum 92, jus in usu 93, jus cogens 97)
24.Τι είναι δίκαιο υπό ουσιαστική έννοια; (98)
25. Ποια τα τρία στοιχεία της ουσιαστικής διάστασης του δικαίου; (98)
26. Δικαιοσύνη και δίκαιο ταυτίζονται; (112)
27. Ποιά η σχέση δικαίου και Δημοκρατίας; (112)
28. Που βασίζεται η διάκριση του δικαίου σε δημόσιο και ιδιωτικό; (121)
29. Τι είναι δημοσιοποίηση του ιδιωτικού (129) και τι ιδιωτικοποίηση του δημοσίου (134) δικαίου;
30. Σε ποιά συνταγματική διταξη βασίζεται η διάκριση του δικαίου σε πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό; (140)
31. Τι είναι συνταγματικό δίκαιο; (142)
32. Ποιές οι πηγές του συνταγματικού δικαίου; (144)
33. Τί είναι δικαίωμα (152), αρμοδιότητα (153), υποχρέωση (154), έννομη σχέση (155), θεσμός (156);
34. Τι είναι ικανότητα δικαίου και ποιά η συνταγματική της αναγωγή
35. Τι είναι ιθαγένεια; (160)
36. Ποιοί είναι έλληνες πολίτες και ποιοί αλλοδαποί; (161)
3. Η Έννομη Τάξη
37. Τι είναι έννομη τάξη και σε τί διακρίνεται από το δίκαιο; (162)
38. Αναπτύξτε τη βασική αρχή που διέπει τις σχέσεις συνταγματικού και κοινού δικαίου: lex posterior derogat inferiori. (166).
39. Αναπτύξτε τις βασικές αρχές που ισχύουν μεταξύ ισοδυνάμων κανόνων: α) lex posterior derogat priori (167) β) lex specialis derogat legi generali (168).
40.Τί είναι κενά του δικαίου και σε τι διακρίνονται; (169)
41. Ποίο το περιεχόμενο της αρχής της ρυθμιστικής πληρότητας της έννομης τάξης; (170)
42. Τι είναι αναλογία; (171)
43. Ποια η συνταγματική θεμελίωση της αρχής της ενότητας της έννομης τάξης; (138,174).
44. Ποιοί οι λόγοι μεταβολής της έννομης τάξης; (179, 180).
45. Ποια η ιεραρχία της έννομης τάξης;
46. Σε ποιές συνταγματικές διατάξεις θεμελιώνεται η τυπική υπεροχή του Συντάγματος; (200)
47. Σε ποιές συνταγματικές διατάξεις θεμελιώνεται η τυπική υπεροχή των νόμων έναντι των κανονιστικών πράξεων; (200).
48. Ποια η ιεραρχική θέση του διεθνούς δικαίου στην έννομη τάξη, έναντι του Συντάγματος, έναντι των νόμων; (201).
49. Τι σημαίνει η αρχή της τυπικής ισοδυναμίας των συνταγματικών κανόνων; (202)
50. Ποιά η καταστατική αρχή της σύγχρονης έννομης τάξης του κοινωνικού ανθρωπισμού; (203)
51. Τί είναι ανθρώπινη αξία (203)
52. Τι είναι θεμελιώδης αρχή υπό τυπική έννοια; Αναγνωρίζονται τέτοιες αρχές; (205)
53. Τι είναι θεμελιώδεις αρχές με την ουσιαστική έννοια του όρου. Αναφέρατε παραδείγματα. (206).
ΒΟΗΘΗΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΙΙ
[ Το βοήθημα μελέτης απευθύνεται στους φοιτητές του πρώτου εξαμήνου. Οι μέσα σε ( ) αριθμοί παραπέμπουν στους περιφερειακούς αριθμούς]
Κεφάλαιο Δεύτερο: Το Κράτος
4. Το Κράτος
1. Ποια τα στοιχεία του κράτους; (212)
2. Νομική προσωπικότητα του κράτους 214
3. Ποια ή έννοια της χώρας ως στοιχείου του κράτους (230) και τι περιλαμβάνει (231);
4. Ποια η νομική σχέση κράτους και χώρας; (232)
5. Τι είναι εξουσία και ποια τα στοιχεία της; (234)
6. Τι είναι πρωτογενής (240), αυτοδύναμη (241) και τι κυρίαρχη (242) εξουσία;
7. Τι είναι διάκριση των εξουσιών και τί διάκριση των λειτουργιών (244);
8. Ιστορική εμφάνιση και εξέλιξη της αρχής της διάκρισης των εξουσιών (246-249)
9. «Σύγχυση» των εξουσιών (250) και σημασία της αρχής (251)
10. Τι ορίζει το άρθρο 26 του Συντάγματος
11. Τι είναι δημόσιος τομέας; (256)
12. Η νομική προσωπικότητα του κράτους (259-261)
13. Τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (262)
14. Τα κρατικά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (263-265)
15. Τι είναι τοπική και τι ουσιαστική ή καθ ύλη αρμοδιότητα των κρατικών οργάνων; (266)
16. Τι περιλαμβάνει η άμεση και τι έμμεση κρατική οργάνωση; (267)
17. Τι είναι συγκεντρωτικό και τι αποκεντρωτικό σύστημα και ποιό επιτάσσει το Σύνταγμα στο άρθρο 101; (268-269)
18. Σε τι συνίσταται η διάκριση κρατικού οργάνου και φορέα του κρατικού οργάνου; (272);
19. Ποιες οι διακρίσεις των κρατικών οργάνων;
20. Τι είναι κρατική απόφαση και σε τι διαφέρει από τις κρατικές θελήσεις; (282)
21. Τι είναι ενιαίο κράτος; (287)
22. Τι είναι ομοσπονδιακό κράτος; (288)
23. Σε τι διαφέρουν τα ομοσπονδιακά κρατίδια από το ομοσπονδιακό κράτος; (289)
24. Ποιο το κριτήριο της μετάβασης από το νομικό τύπο του διακρατικού οργανισμού στο κρατικό μόρφωμα; (291)
25. Ομοσπονδιακό κράτος και ομοσπονδία κρατών είναι το ίδιο; ( 293. Πρόκειται για δύο διαφορετικές μορφές ομοσπονδιακών κρατικών μορφωμάτων).
26. Ποιος ο ρόλος του ευρωπαϊκού Συντάγματος στη διαμόρφωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως κρατικής οντότητας; (297)
27. Τι είναι συνομοσπονδία κρατών; (299)
5. Το Πολίτευμα
28. Τι είναι πολίτευμα; (302)
29. Τι διαφέρει το πολίτευμα από το πολιτικό σύστημα; (302)
30. Τι διαφέρει το πολίτευμα από το κράτος; (303)
31. Ποια η διάκριση των πολιτευμάτων κατ’ Αριστοτέλη; (304)
32. Ποια η διμερής διάκριση των πολιτευμάτων; (305)
33. Τι είναι κυβερνητικό σύστημα και σε τι διαφέρει από το πολίτευμα; Ποιά τα κυβερνητικά συστήματα; (312-313)
34. Τι είναι προεδρικό σύστημα (314) και ποιες οι βασικές διαφορές του από το κοινοβουλευτικό (315)
35. Αποτελεί ο (άμεσος / έμμεσος) τρόπος εκλογής του προέδρου συστατικό στοιχείο του (προεδρικού / κοινοβουλευτικού) κυβερνητικού συστήματος; (316)
36.Τι είναι το λεγόμενο σύστημα της κυβερνώσης βουλής; (317)
37. Ποια η μορφή του ελληνικού πολιτεύματος κατά το άρθρο 1 παρ. 1 του ελληνικού Συντάγματος; (319)
6. Κράτος Δικαίου και Κοινωνικό Κράτος
38. Ορισμός του κράτους δικαίου (323).
39. Τι είναι κοινωνικό κράτος; (338)
40. Τι είναι προστατευτικό (343) και τι εξασφαλιστικό (344) κοινωνικό κράτος;
Κεφάλαιο Τρίτο: Το Σύνταγμα
7. Το Σύνταγμα
41. Ποια είναι τα δύο βασικά στοιχεία του Συντάγματος και σε τι αναλύονται;
Απάντηση: Τα δύο βασικά στοιχεία της υπόστασης του Συντάγματος είναι corpus και animus. Το πρώτο στοιχείο corpus, δηλαδή ο τύπος αναλύεται σε τρία μερικότερα στοιχεία (γραπτή μορφή, αυστηρότητα, τυπική υπεροχή). Το δεύτερο στοιχείο, η ουσία, το περιεχόμενο, animus, αναλύεται σε τρία μερικότερα ουσιαστικά στοιχεία (γενικό θεμελιώδες, καθολικό).
42. Ποια η διαφορά παραδοσιακής – δυαδιστικής και μονιστικής θεωρίας ως προς τη συνδρομή των δύο στοιχείων για την συγκρότηση του Συντάγματος;
Απάντηση: Κατά τη παραδοσιακή θεωρία για την ύπαρξη Συντάγματος αρκεί η ύπαρξη ενός στοιχείου, είτε του corpus είτε του animus. Κατά τη μονιστική θεωρία για να υπάρχει Σύνταγμα είναι απαραίτητη η συνδρομή και των δύο στοιχείων και του corpus και του animus. (βλ και 352)
43. Τι είναι Σύνταγμα υπό την ευρεία (παραδοσιακή - πολιτειολογική) έννοια του όρου; (348, 354)
44. Τι είναι Σύνταγμα με τη στενή νομική έννοια του όρου; (348, 374)
45. Τί είναι οιονεί Σύνταγμα; (348, 407)
46. Είναι απαραίτητη η ύπαρξη τύπου για την ύπαρξη Συντάγματος; Τι υποστηρίζει η η δυαδιστική και τι η μονιστική θεωρία; Σε τι συνίσταται η βασική διαφωνίας τους; (351)
47. Υπάρχουν τυπικά και ουσιαστικά Συντάγματα ή τυπική και ουσιαστική διάσταση του Συντάγματος; (353)
48. Υπάρχει «νομοθετικό Σύνταγμα»; Ποιές οι σχετικές απόψεις;
Απάντηση: Με τον όρο αυτό αποδίδεται η παραδοσιακή δυαδιστική θέση κατά την οποία κανόνες «ουσιαστικού συνταγματικού δικαίου» ανευρίσκονται και στους κοινούς νόμους. Κατά τη μονιστική αντίληψη δεν είναι δυνατή η εμφάνιση συνταγματικών κανόνων με την μορφή των νόμων. (364)
49. Πότε εμφανίστηκαν τα πρώτα Συντάγματα; (385 -386). Ποια τα συνταγματικά μορφώματα που προηγήθηκαν; (409)
50. Κυρίως με ποιόν όρο αποδίδεται ο όρος «Σύνταγμα» στην αρχαία Ελλάδα; Τί είναι Σύνταγμα κατ΄Αριστοτέλη, ποιές οι ομοιότητες και διαφορές με τη σύγχρονη έννοια του Συντάγματος; (410)
51. Τα οιονεί Συντάγματα στην Αρχαία Ελλάδα (410).
52. Ήταν η Magna Charta Σύνταγμα; (411)
53. Τι είναι το Σύνταγμα με την ουσιαστική έννοια του όρου;
Απάντηση: lex generalis, lex fundamentalis, lex universalis
54. Τι σημαίνει ότι το Σύνταγμα είναι ο «νόμος των νόμων, lex legibus»; (419)
55. Tι είναι index constitutionalis; Καθιερώνεται στην ισχύουσα έννομη τάξη;
Απάντηση: Ιndex constitutionalis είναι «συνταγματικός κατάλογος», δηλαδή κατάλογος θεμάτων που ρυθμίζει αποκλειστικά το Σύνταγμα. Τέτοιος κατάλογος δεν υπάρχει στην ισχύουσα έννομη τάξη, στην οποία συντακτικός και κοινός νομοθέτης συνρυθμίζουν τα ίδια θέματα.
56. Τι είναι κατά κυριολεξία «εκτελεστικοί νόμοι»; Είναι όλοι οι νόμοι «εκτελεστικοί» των διατάξεων του Συντάγματος; (416)
57. Τι σημαίνει ότι το Σύνταγμα είναι lex generalis; (418)
58. Τι σημαίνει ότι το Σύνταγμα είναι lex fundamentalis για συγκεκριμένη έννομη τάξη;
Απάντηση: Σημαίνει ότι «θεμελιώδεις είναι οι κανόνες του Συντάγματος» (429). Η αρχή αυτή αναλύεται στις εξής δύο μερικότερες: α) όλοι οι θεμελιώδεις κανόνες της έννομης τάξης βρίσκονται στο Σύνταγμα (430) β) Όλοι οι κανόνες του Συντάγματος είναι θεμελιώδεις (431).
59. Τι σημαίνει ότι το Σύνταγμα είναι lex universalis (432); Σε ποιά διάταξη θεμελιώνεται η καθολικότητα του Συντάγματος ; (Σύντ. άρθρ. 25 παρ. 1 εδ. γ).
60. Περιέχει το Σύνταγμα μόνο κανόνες «δημοσίου δικαίου»;
61. Τι είναι το Σύνταγμα με την τυπική έννοια του όρου;
Απάντηση: lex scripta, dura (rigida)lex, lex universalis.
62. Υπάρχουν γραπτά και άγραφα Συντάγματα ή γραπτοί και άγραφοι συνταγματικοί κανόνες και γιατί; (444-445)
63. Ποια η έννοια της αυστηρότητας, τι είναι σχετική (450) και τι απόλυτη (451) αυστηρότητα;
64. Τι είναι τυπική υπεροχή (453) και σε τι διακρίνεται από την αυστηρότητα (455-456);
65. Τι ορίζει το Σύνταγμα για το δικαίωμα αντίστασης;
ΒΟΗΘΗΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΙΙΙ
[ Το βοήθημα μελέτης απευθύνεται στους φοιτητές του πρώτου εξαμήνου. Οι μέσα σε ( ) αριθμοί παραπέμπουν στους περιφερειακούς αριθμούς]
8. Οι Τυπικές μορφές των συνταγματικών κανόνων
1. Ποιές οι τυπικές μορφές των συνταγματικών κανόνων; (480)
2. Τι είναι ερμηνευτικές δηλώσεις; Παραδείγματα (481)
3.Ποιά η τυπική δύναμη των ερμηνευτικών δηλώσεων; (481)
4.Τί είναι ψηφίσματα; Παραδείγματα. (483 επ)
5. Τι είναι συντακτικές πράξεις; Παραδείγματα. (488 επ.)
6.Τι διαφέρουν τα ψηφίσματα από τις συντακτικές πράξεις;
7. Είναι οι μη ρητοί συνταγματικοί κανόνες άγραφοι; (496)
8. Τι είναι έθιμο και τι συνταγματικό έθιμο; (499)
9. Ποιά τα στοιχεία του εθίμου; (499, 503,504)
10. Ποιές οι προϋποθέσεις του συμπληρωματικού συνταγμτικού εθίμου; (507)
11. Ποιά η τυπική δύναμη του συμπληρωματικού συνταγματικού εθίμου; (502, 508)
12. Σύγχρονα παραδείγματα συνταγματικού εθίμου; (510)
13. Τι είναι συνθήκες του πολιτεύματος; Είναι κανόνες δικαίου; (513)
14. Διαφορές και ομοιότητες εθίμου και συνθηκών πολιτεύματος; (514)
9. Η συντακτική εξουσία
15. Τι είναι συντακτική εξουσία με την ευρεία έννοια του όρου και τι περιλαμβάνει; (516)
16. Ποιά τα χαρακτηριστικά της πρωτογενούς συντακτικής εξουσίας; (517)
17. Υπάρχουν δεσμεύσεις της πρωτογενούς συντακτικής εξουσίας; (518)
18. Τι είναι αναθεωρητική λειτουργία; (520)
19. Τι ορίζει το άρθρο 110 ; (523)
20. Είναι δυνατή και με ποιά έννοια η αναθεώρηση του άρθρου 110 παρ.1 του Σ; (524, 529)
21. Ποιές διατάξεις δεν αναθεωρούνται;
22. Επιτρέπεται η καθιέρωση της άμεσης εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας; (533)
23. Περιγράψτε συνοπτικά τη διαδικασία αναθεώρησης. (537 επ.)
24. Ποιές οι θεωρίες για το ζήτημα της διεξαγωγής συνταγματικού δημοψηφίσματος;
(α) Η θεωρία του αποκλεισμού (547), (β) Η θεωρία της υποκατάστασης (548) και (γ)η θεωρία του συγκερασμού (550 επ).
25. Ποιά θέματα δεν μπορούν να τεθούν σε συνταγματικό δημοψήφισμα; (553)
26. Τι είναι μεταβολή του νοήματος; (554)
27. Ποιά τα κριτήρια της μεταβολής του νοήματος; (559)
10. Τα ελληνικά Συντάγματα
28. Ποιά ελληνικά Συντάγματα τέθηκαν σε εφαρμογή μέχρι σήμερα;
Κεφάλαιο Τέταρτο: Το κοινό δίκαιο
11. Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο
29. Ποια η θέση του διεθνούς δικαίου στην ιεραρχία της έννομης τάξης; (617)
30. Ποιό δικαστήριο αίρει την αμφισβήτηση για τον χαρακτηρισμό κανόνων διεθνούς δικαίου ως γενικά παραδεδεγμένων; (619)
31. Ποιά η επίδραση του Ευρωπαϊκού Συντάγματος στο ευρωπαϊκό δίκαιο; (631)
12. Ο νόμος
32. Τι είναι νόμος; (632)
33. Εκτελεστικοί νόμοι. (635)
34. Οργανωτικοί νόμοι (636)
35. Ατομικοί νόμοι (637)
36. Νόμοι – μέτρα (638)
37. Σε ποίους ανήκει και πως ασκείται η νομοθετική πρωτοβουλία; (639)
38. Τι είναι έκδοση των νόμων; (640)
39. Τι είναι δημοσίευση; (641)
40. Τι είναι αναπομπή (veto); (642)
41. Χρειάζεται προσυπογραφή η αναπομπή; (642)
42. Ο ΠτΔ οφείλει να ασκήσει veto για λόγους τυπικής συνταγματικής νομιμότητας; (643)
43. Μπορεί ή οφείλει ο ΠτΔ να αναπέμψει ψηφισθέντα νομοσχέδια για λόγους ουσιαστικής συνταγματικής νομιμότητας; (644)
44. Μπορεί ο ΠτΔ να αναπέμψει ψηφισθέν νομοσχέδιο όχι για λόγους νομιμότητας αλλ΄επειδή διαφωνεί με το περιεχόμενο του νομοσχεδίου;
45. Τι είναι και πότε αρχίζει η τυπική ισχύς του νόμου; (648)
46. Τι είναι και πότε αρχίζει η ουσιαστική ισχύς του νόμου; (649)
47. Τι είναι αδράνεια νόμου; (650)
48. Πως καταργείται ο νόμος; (651)
49. Τι είναι αναδρομικότητα των νόμων; (652)
50. Ποιος κανόνας για την αναδρομικότητα των νόμων προκύπτει από το Σύνταγμα και από ποιές συνταγματικές διατάξεις; (653)
51. Είναι οι δημοψηφισματικοί νόμοι τυπικά ισοδύναμοι με τους κοινοβουλευτικούς νόμους; (656)
13. Η συνταγματικότητα των νόμων
52. Τι είναι (αντι)συνταγματικότητα των νόμων;
53. Ποια τα είδη ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων; (669-674)
54. Ποιό σύστημα ελέγχου συνταγματικότητας των νόμων ισχύει στην Ελλάδα; (681- 685)
55. Τι είναι τυπική συνταγματικότητα και σε τι διακρίνεται; (686)
56. Τι είναι εξωτερική τυπική συνταγματικότητα; Ελέγχεται από τα δικαστήρια; (687)
57. Τι είναι εσωτερική τυπική συνταγματικότητα; Ελέγχεται από τ αδικαστήρια; (688)
58. Τι είναι ουσιαστική συνταγματικότητα; (689)
59. Ποιά δικαστήρια ελέγχουν την ουσιαστική συνταγματικότητα;
60. Πότε επιλαμβάνεται το ΑΕΔ του ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων; (693)
61. Ποιά η διαφορά ανάμεσα σε απόφαση του ΑΕΔ και άλλου δικαστηρίου που κρίνει διάταξη νόμου αντισυνταγματική; (694)
62. Τι αλλαγές επέφερε η αναθεώρηση του 2001 σχετικά με τον έλεγχο της συνταγματικότητας από τα Ανώτατα Δικαστήρια; (695)
63. Αν το Συμβούλιο της Επικρατείας κρίνει διάταξη νόμου αντισυνταγματική μπορέι η βουλή να ψηφίσει διάταξη νόμου ίδιου περιεχομένου;
64. Υπάρχει ευθύνη του κράτους για αντισυνταγματικό νόμο; (696)
14. Οι κανονιστικές πράξεις
65. Τι είναι κανονιστική πράξη; (697)
66. Τι είναι κανονιστική εξουσιοδότηση; (698)
67. Σε τι διακρίνεται η κανονιστική εξουσιοδότηση; (706)
68. Τι είναι άμεση και τι έμμεση κανονισιτκή εξουσιοδότηση; (707)
69. Τι είναι τακτική κανονισιτκή εξουσιοδότηση και τι περιλαμβάνει; (710)
70. Τι είναι εκτελεστικά διατάγματα (711) και τι κανονιστικά διατάγματα, (ειδικής εξουσιοδότησης (714) και γενικής εξουσιοδότησης (718).
71. Σε ποιά συνταγματική διάταξη βασίζεται η έκδοση όλων των άλλων, εκτός των διαταγμάτων, κανονιστικών πράξεων της Διοίκησης; (717).
72. Τι είναι έκτακτη κανονιστική εξουσιοδότηση; (720)
73. Τι διαφέρει η έκτακτη από τη τακτική κανονιστική εξουσιοδότηση;
74. Τι συμβαίνει αν πράξη νομοθετικού περιεχομένου δεν κυρωθεί από τη βουλή; (723)
75. Τι ορίζει το άρθρο 48 για την εξαιρετική κανονιστική εξουσιοδότηση;
ΒΟΗΘΗΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΙV
[ Το βοήθημα μελέτης απευθύνεται στους φοιτητές του πρώτου εξαμήνου. Οι μέσα σε ( ) αριθμοί παραπέμπουν στους περιφερειακούς αριθμούς]
15. Η άμεση Δημοκρατία
1. Άμεση έμμεση και μικτή Δημοκρατία (727, 729, 730)
2. Τι είναι (άμεση) Δημοκρατία; Δημοκρατία (728)
3. Η αρχή της ταυτότητας (728)
4. Η Αρχαία Ελληνική Δημοκρατία (731-739)
16. Η αντιπροσωπευτική ή έμμεση Δημοκρατία
5. Τι είναι έμμεση Δημοκρατία (729) και πότε εμφανίστηκε (740);
6. Ποιές οι θεωρητικές βάσεις του φιλελεύθρου κοινοβουλευτικού αντιπροσωπευτισμού; (741)
7. Η διάκριση μεταξύ πηγής και άσκησης της εξουσίας (742-744)
8. Τι είναι αντιπροσώπευση; Συνοπτική ανάλυση του ορισμού (745)
9. Η αντιπροσώπευση κατά τον C. Schmitt (746) και τον G. Leibholz (747), Lowell, Miceli, Duguit (753)
10. Η ελεύθερη εντολή (754-756)
11. Η κριτική του αντιπροσωπευτικού συστήματος από τον Rousseau (757)
12. Η κρίση του αντιπροσωπευτικού συστήματος (758)
13. Η «εξουσία της ψήφου και η κρίση του αντιπροσωπευτικού συστήματος (759)
17. Η σύγχρονη Δημοκρατία
14.Οι πυλώνες της σύγχρονης Δημοκρατίας (765)
15. Τι είναι μικτή Δημοκρατία (766)
16. Αποτελεί η «μικτή Δημοκρατία» ιδιαίτερο τύπο πολιτεύματος; (769)
17. Μπορεί η κομματική Δημοκρατία να είναι «μικτή Δημοκρατία»; (770)
18. Συμβατότητα θεσμών άμεσης Δημοκρατίας και αντιπροσωπευτικού συστήματος; (770- 775)
19. Οι θεωρίες για τη μορφή της σύγχρονης κομματικής Δημοκρατίας έμμεση (777-778), άμεση (779-791), λειτουργική (782-783)
20. Έννοια και λειτουργία της κομματικής Δημοκρατίας (784-789)
21. Η εκπροσώπηση (797-800)
22. Βασικές διαφορές αντιπροσώπευσης και εκπροσώπησης (797-800)
23. Η επιτακτική εντολή (802)
24. Δεσμευτική εντολή. Διαφορές δεσμευτικής και επιτακτικής εντολής. (803)
25. Συμπολίτευση – αντιπολίτευση και δεσμευτική εντολή (804)
26. Η θεμελίωση της δεσμευτικής εντολής στα άρθρα 41 παρ.2 (810) και 52 (806-809) του Συντάγματος
27. Το δικαίωμα διαφωνίας των βουλευτών (813-814)
28. Η «επανεμφάνιση των θεσμών άμεσης Δημοκρατίας (815-817)
29. Κρίση αντιπροσωπευτικού συστήματος και θεσμοί άμεσης Δημοκρατίας (818-819)
30. ‘Εννοια θεσμών άμεσης Δημοκρατίας (820)
31. Οι τρείς βασικοί θεσμοί άμεσης Δημοκρατίας. Βασικά χαρακτηριστικά και σύγκριση (825-827)
32. Η συνταγματική πρόβλεψη του δημοψηφίσματος ως καθοριστικό στοιχείο της μορφής του πολιτεύματος (833-834)
33. Έννοια της πρωτοβουλίας πολιτών (835-837)
34. Η ανάκληση (858-859)
18. Το Κοινοβουλευτικό Σύστημα
35. Έννοια κοινοβουλευτικού συστήματος (860)
36. Η πολιτική αντίθεση μονάρχη κοινοβουλίου και ο ρόλος της στη γένεση και τη διαμόρφωση του κοινοβουλευτικού συστήματος (863)
37. Γιατί στην Αμερικανική ΄Ηπειρο δεν ευδοκίμησε το κοινοβουλευτικό σύστημα;
38. Το κοινοβουλευτικό σύστημα ως κυβερνητικό σύστημα (868-869)
39. Οι τρεις διαστάσεις του κοινοβουλευτικού συστήματος (870-872)
40.Ποιά η σχέση κοινοβουλευτικού συστήματος και αρχής της δεδηλωμένης; (873)
41. Ιστορική εμφάνιση των τριών διαστάσεων του κοινοβουλευτικού συστήματος (874-876)
42. Βασικά χαρακτηριστικά του σύγχρονου κοινοβουλευτικού συστήματος (882-885)
43. Ιδιαίτερα γνωρίσματα του ελληνικού κοινοβουλευτικού συστήματος (886-890)
44.Περίοδοι εξέλιξης του ελληνικού κοινοβουλευτισμού (891-894)
19. Το υποτυπώδες κοινοβουλευτικό σύστημα η αρχή του ελέγχου
45. Εννοια υποτυπώδους κοινοβουλευτικού συστήματος (895)
46. Το υποτυπώδες κοινοβουλευτικό σύστημα στην Ελλάδα (896-899)
47. Η ανάστροφη λειτουργία της αρχής της διατήρησης στο υποτυπώδες κοινοβουλευτικό σύστημα (900-902)
48. Αναφορές (906)
49. Ερωτήσεις (907-909)
50. Επίκαιρες ερωτήσεις (910-911)
51. Αιτήσεις κατάθεσης εγγράφων (914-915)
52.Επερωτήσεις (916-918)
53. Επίκαιρες ερωτήσεις (919-920)
54.Έλεγχος επί των ανεξάρτητων αρχών (921-923)
20. Το πρώιμο (ή γνήσιο) κοινοβουλευτικό σύστημα
55. Γνήσιο ή πρώιμο κοινοβουλευτικό σύστημα (924-926)
56. Ιστορική και νομική έναρξη του πρώιμου κοινοβουλευτικού συστήματος στην Ελλάδα (927-929)
57. Έννοια και όψεις της κοινοβουλευτικής αρχής της διατήρησης (930-931)
58. Η σχετική αρχή της διατήρησης (932-935)
59. Η απόλυτη αρχή της διατήρησης (936-937)
60. Η πρόταση εμπιστοσύνης. Έννοια (938), Προθεσμια (939), διάρκεια (940)
61. Πλειοψηφία πρότασης εμπιστοσύνης. Αποχή ανοχής (941-942)
62.Πρόταση δυσπιστίας (943-946)
21. Το εξελιγμένο κοινοβουλευτικό σύστημα
63. Τι είναι δεδηλωμένη (949) και ποιά τα στοιχεία της (950);
64. Πώς διακριβώνεται η δεδηλωμένη; (951)
65.Οιονεί δεδηλωμένη (952-953)
66. Η σχετική αρχή της δεδηλωμένης. Έννοια, ρυθμιστικό περιεχόμενο (955-956)
67. Η σχετική αρχή της δεδηλωμένης στα ελληνικά Συντάγματα (957-961)
68. Ιστορική γένεση και διακήρυξη της σχετικής αρχής της δεδηλωμένης (962-965)
69. Τέλεια αρχή της δεδηλωμένης (966-968) Φροντιστηριακά Πρακτικά Θέματα Συνταγματικού Δικαίου με τις απαντήσεις τους
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ:
Ζήτημα 1
Η Α Ελληνίδα υπήκοος παντρεύτηκε τον Β Αμερικανό και βάσει του Αμερικανικού Δικαίου απέκτησε αυτοδικαίως την ιθαγένεια των Η.Π.Α. Κατόπιν αυτού ο αρμόδιος υπουργός της αφαίρεσε την ελληνική ιθαγένεια.
Σχολιάσατε.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:Ποια είναι η κρίσιμη Σ. διάταξη; Άρθρο 4 παρ. 3
Το Σ. θέτει το βασικό κανόνα, αλλά παραπέμπει στο νομοθέτη τους άλλους ρυθμιστικούς κανόνες- τους επιμέρους.
Ελληνική Ιθαγένεια:
- Δίκαιο του αίματος (χώρες που εξάγουν μετανάστες)
- Δίκαιο εδάφους (χώρες υποδεχόμενες μετανάστες)
Αφαίρεση της Ελ. ιθαγένειας:Μετά τη μεταπολίτευση γίνεται αναγκαίο το Σύνταγμα να έχει διάταξη σχετική με την αφαίρεση της Ελ. Ιθαγένειας, γιατί η χούντα είχε αφαιρέσει την Ελ. Ιθαγένεια από πολίτες που ήταν ενάντια στο καθεστώς (π.χ. Ανδρέας Παπανδρέου)
Αφαίρεση Ελ. Ιθαγένειας για 2 λόγους (σύμφωνα με Σ.):
Α)εκούσια απόκτηση ιθαγένειας άλλου κράτους
Β)σε περίπτωση που κάποιος ανέλαβε υπηρεσία ενάντια στα εθνικά συμφέροντα
vΗ συγκεκριμένη απόφαση είναι παράνομη, γιατί η κτήση της αμερικανικής Ιθαγένειας είναι απόκτημα ακολούθων και όχι εκούσια απόφαση. Επίσης είναι παράνομη, γιατί έρχεται σε αντίθεση με το δικαίωμα ελεύθερης επιλογής συζύγου. (Σύμφωνα με το 4.3 πρώτος-δεύτερος λόγος)
Ζήτημα 2
Ιδιώτης εγκαθιστά τηλεοπτικό σταθμό σε σκάφος, σταθερά αγκυροβολημένο στο κέντρο του Αιγαίου και αρχίζει να εκπέμπει σε όλη την επικράτεια hard πορνό ταινίες. Κατόπιν κυβερνητικής αποφάσεως το λιμενικό προβαίνει στην κατάσχεση του σκάφους.
Σχολιάσατε.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:Εάν το σκάφος έχει ελληνική σημαία, αφού βρίσκεται στα διεθνή ύδατα, μπορεί το ελληνικό λιμενικό να το κατασχέσει. Εάν όμως δεν έχει ελληνική σημαία δεν μπορεί να το κατασχέσει, αφού το σκάφος βρίσκεται σε διεθνή ύδατα, όπου το ελληνικό κράτος δεν έχει καμιά δικαιοδοσία.
Ζήτημα 3
Με απόφαση του Υπουργού Εξωτερικών, παραχωρείται στην Τουρκία βραχονησίδα σε αντάλλαγμα άλλης που βρίσκεται πλησιέστερα στην Κάλυμνο.
Σχολιάσατε.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:Κρίσιμη διάταξη; - Άρθρο 27 Σ. Για την αλλαγή συνόρων απαιτείται νόμος που ψηφίζεται από τη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών (απόλυτη πλειοψηφία).
Τυπικός λέγεται ο νόμος που ψηφίζεται στη βουλή με την απόλυτη πλειοψηφία (παρόντες).
Ζήτημα 4
Με κοινοτική οδηγία ορίζεται ότι επιτρέπεται η εγκατάσταση Α.Ε.Ι. των κρατών μελών σε οποιοδήποτε κράτος μέλος. Σχολιάσατε τη ρύθμιση αυτή από τη σκοπιά των άρθρων 28&16 του ελληνικού Σ.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Άρθρο 16.8Σ. το τελευταίο εδάφιο
Για την Ελλάδα το ξένο δημόσιο θεωρείται ιδιωτικό
Τα Α.Ε.Ι. μπορούν να είναι μόνο δημόσια
Άρθρο 28Σ.# Άρθρο 16.8Σ.
Κοινοτικό Δίκαιο: άρθρο 28.2Σ. (παράγωγο Διεθνούς Δικαίου- αρχή άμεσης ισχύος)
Ο Έλληνας δικαστής θα το θεωρήσει παράνομο διότι το Σύνταγμα παραπάνω από Κοινοτικό-Διεθνές Δίκαιο.
Ενώ τα ξένα δικαστήρια(Στρασβούργου): νόμιμο διότι Διεθνές ανώτερο του Συντάγματος. Όμως για να μην υπάρξει σύγκρουση εμφανής τα Διεθνή Δικαστήρια καταφέρνουν να τα συνδυάσουν. Γι’ αυτό ξένα ιδιωτικά Α.Ε.Ι.: παραρτήματα(θεωρούνται) δημοσίων ξένων πανεπιστημίων χωρίς να αναγνωρίζονται όμως τα πτυχία από την Ελλάδα.
Ζήτημα 5
Με τροποποίηση του ΠΚ ορίζεται ότι όποιος ασκεί «οξεία» κριτική στην κυβέρνηση τιμωρείται με φυλάκιση .Ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου κατηγορείται φίλος σας δημοσιογράφος για παράβαση της εν λόγω ρύθμισης .Τι θα ισχυριστείτε για να πετύχετε την αθώωσή του ;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αντισυνταγματική η τροποποίηση :αντίθετο Σ5 ,14 Ο υποκειμενικός χαρακτήρας της λέξης «οξεία» αντιβαίνει άλλωστε στη Σ7 παρ.1 Άρα θα ζητηθεί μη εφαρμογή του νόμου (Σ93 παρ4) >>αυτεπαγγέλτως η μη εφαρμογή δεν είναι δεσμευτική για τα άλλα δικαστήρια (διάχυτο σύστημα- παρεμπίπτον σύστημα) αντίθετο (συγκεντρωτικό σύστημα >>έλεγχος της συνταγματικότητας από ανώτατο δικαστήριο).
Ζήτημα 6
Με πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος, διαπιστώνεται η ανάγκη να αναθεωρηθεί το Άρθρο 32Σ., προκειμένου να μην διαλύεται η βουλή, αν δεν μπορεί να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας με την προβλεπόμενη πλειοψηφία. Αποκλίνοντας από το περιεχόμενο της πρότασης, η Αναθεωρητική Βουλή καθιερώνει την άμεση εκλογή του Προέδρου από το λαό.
Σχολιάσατε.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:Η αναθεωρητική βουλή μπορεί να αποκλίνει της Α΄ Βουλής;
Στο μέτρο που μεσολαβεί ο λαός μπορεί να αλλάξει τις αποφάσεις της Α΄ Βουλής. Η Α΄ Βουλή δεσμεύει τη Β΄ ως προς την έκταση των αναθεωρητέων διατάξεων και όχι ως προς το περιεχόμενο της.
Λαός:ανώτατο όργανο- αρχή λαϊκής κυριαρχίας
Η διαδικασία αναθεώρησης του Σ. αναθεωρείται;
Ναι, μπορεί να αναθεωρηθεί με όρια όμως- να μην αλλοιωθεί η αυξημένη τυπική ισχύς του και να μην καταργηθεί η μεσολάβηση του λαού στη διαδικασία.
Ζήτημα 7
Μπορεί να καταργηθεί η ατομική ιδιοκτησία, με αναθεώρηση του Συντάγματος.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η ατομική ιδιοκτησία: Άρθρο 17-αναθεωρήσιμο
Αλλά οικονομική ελευθερία: Άρθρο 5-μη αναθεωρήσιμο
Ζήτημα 8
Με αναθεώρηση του συντάγματος καταργείται ο έλεγχος συνταγματικότητας των νόμων (Σ93 παρ.4, Σ100).
Σχολιάστε.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Εάν δεχόμασταν ότι καταργείται ο έλεγχος συνταγματικότητας τότε με κάθε καινούριο νόμο θα αναθεωρείται το Σύνταγμα.
Άρθρο 26Σ.- διάκριση εξουσιών
Αν δεν υπάρχει ο έλεγχος συνταγματικότητας των νόμων, τότε δεν μπορεί να υπάρξει η αρχή κράτους δικαίου (μη καταργίσιμη άρθρο 110.1) που λέει ότι ουσιαστικά κάθε κανόνας υπόκειται σε ανώτερο.
Ζήτημα 9
Είναι συνταγματικά θεμιτή η καθιέρωση με αναθεώρηση του Συντάγματος ,της άμεσης εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας ;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Άρθρο 110Σ.
Κατά την ορθότερη γνώμη επιτρέπεται η καθιέρωση της άμεσης εκλογής, υπό τον όρο να μην αυξάνονται οι εξουσίες του σε τέτοιο βαθμό ώστε το πολίτευμα από Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία να μεταβάλλεται σε Προεδρική.
Το βασικό για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας είναι οι αρμοδιότητες και όχι η εκλογή. Μπορεί με την άμεση εκλογή να αποκτά σαφές κύρος, αλλά αν δεν αλλάξουν οι αρμοδιότητες δεν αλλάζει το πολίτευμα. Άρα δεν ισχύει. Ναι επιτρέπεται με αναθεώρηση του Συντάγματος με τρόπο που δεν επηρεάζει τις αρμοδιότητες έτσι ώστε να μην πάμε σε άλλο πολίτευμα(π.χ. προεδρικό).
Το πολίτευμά μας είναι Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.
Ο Πρόεδρος Δημοκρατίας είναι πιο ανίσχυρος απ’ ότι σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
Ίσχυαν παλιότερα:
1)-δυνατότητα διάλυσης Βουλής. Τώρα άρθρο 41.1Σ. δεν έχει αυτό το δικαίωμα. Γίνεται από τον πρωθυπουργό άρθρο 41.2.
2)-δυνατότητα διεξαγωγής δημοψηφίσματος μόνος.
3)-δυνατότητα να παύει την κυβέρνηση χωρίς να παύει τη Βουλή.
Αυστρία(πρωθυπουργός ισχυρός), Ιρλανδία, Ισλανδία, Φιλανδία:όλες αυτές οι χώρες έχουν σχετικά ανίσχυρο Πρόεδρο Δημοκρατίας που εκλέγεται από το λαό.
Ζήτημα 10
Με διάταξη τυπικού νόμου εξουσιοδοτείται ο Υπουργός Πολιτισμού να λάβει κάθε αναγκαίο μέτρο για την ομαλή διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.
Σχολιάσατε εν όψει των ρυθμίσεων του άρθρου 43Σ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου